8748916491

krytycznej czy twórczej postawy wobec odbieranych treści. Bez wątpienia w święcie, w którym na każdym kroku czyhają na człowieka liczne zagrożenia i niebezpieczeństwa, zaś agresja staje się signum temporis XXI wieku, wyłącznie druga z opisanych dróg godna jest polecenia. Przed polonistą staje zatem pytanie: jak przygotować młodzież do aktywnego uczestnictwa w kulturze i w życiu społecznym, by się nie zagubiła i nie zatraciła sensu swej egzystencji, ale odkryła wartość bycia człowiekiem?^{1 2 3}

Próbę odpowiedzi na to pytanie przynosi antropocentryczna koncepcja nauczania języka polskiego. Punktem wyjścia jest w niej zawsze troska o rozwój ucznia - człowieka, obarczonego życiowymi doświadczeniami, określonymi możliwościami, potrzebami czy zainteresowaniami. W związku z tym konieczne staje się wpisanie na stałe w kształcenie polonistyczne zagadnień związanych z edukacją medialną. W tezie tej mieści się przekonanie, że należy zintegrować kształcenie kulturowo-literackie i językowe z szeroko pojmowanym uczestnictwem w kulturze współczesnej⁴. Trzeba nauczyć dzieci odbioru treści kultury popularnej, a poprzez to otworzyć na drugiego człowieka i przygotować tym samym do życia. Temu zaś może służyć włączanie ich do obserwacji życia codziennego i rozważanie licznych problemów: obyczajowych, społecznych, rodzinnych, szkolnych. Pozytywne efekty przynosi między innymi wykorzystywanie programów telewizyjnych dla celów wychowawczych i kształcących, uczy bowiem krytycznego ich odbioru i pozwala doskonalić umiejętności analizowania różnych tekstów kultury. Przyczynia się do rozwoju zainteresowań młodzieży sprawami publicznymi, usprawnia językowy kształt wypowiedzi, sprzyja wyposażaniu młodych ludzi w narzędzia sprawnego budowania wszelkich komunikatów. Rozsądek nauczyciela, jego dojrzałość pedagogiczna oraz świadomość wagi poruszanego tu problemu powinna mu podpowiedzieć, że nie chodzi jedynie o sformalizowane deklaracje i przymus odbijający się doraźnym i nieprzemyślanym realizowaniem owego postulatu, ale o stały, planowy i rzetelnie opracowany program działań edukacji polonistycznej, który pozwoli przygotować młodego człowieka do życia w świecie współczesnym - niezależnie od zmieniających się dość często wytycznych urzędowych⁵.

6

1

Zob. Z. Kłakówna, Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kom

2

petencji, Kraków 2003; Uczeń i nowa humanistyka, red. M. Kujawska, Poznań 2000,

3

s. 100-104; I. Wojnar, Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa 2000, s. 102-108.

4

   J. Polakowski, Dydaktyka literatury w perspektywie badań komunikacji literackiej, „Dydaktyka Literatury", t. 2, Zielona Góra 1977, s. 35-47.

5

   Mam tu na myśli m.in. zapisy obligujące polonistę (wraz z rozpoczętym w 1999 roku procesem reformowania szkoły) do realizacji ścieżki czytelniczej i medialnej; zob. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla sześcioletnich szkół podstawowych i gimnazjów, „Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej" 1999, nr 14.