8748916545

PISMO PRZYRODNICZE.

ORGAN POLSKIEGO T-WA PRZYRODNIKÓW IM. KOPERNIKA Rocznik 1949    Zeszyt 4 (1787)

CII. ZELMANOWSKI

WEGETATYWNE KRZYŻOWANIE

Termin ten stosują agrobiologowie szkoły Miczurina i Łysenki do szczepień, w których wyniku rośliny ulegają głębokim zmianom i wykazują cechy obu komponentów szczepienia, podobnie jak mieszańce z krzyżowania płciowego. Ogólnie rozpowszechnione jest zdanie przeciwne, że szczepienie nie vzmienia specyficznych właściwości roślin, a zmiany, zachodzące w nich są raczej ilościowe, spowodowane zmianami w odżywianiu się zarówno podkładki, jak i zraza. Teza ta leży u podstawy praktyki ogrodniczej. Odmiany drzew owocowych zachowają na ogół swoje właściwości niezależnie od dziczka, jaki został wzięty na podkładkę. Znane są jako osobliwości jabłonie, wydające owoce kilkunastu «gatunków», zaszczepionych na wspólnej podkładce.

Istnieją oddawna już znane wypadki przekształcenia roślin drogą szczepienia, ale te są tłumaczone jako chimery powstałe na skutek zrośnięcia się tkanek różnych gatunków szczepionych jeden na drugim.

lak w r. 1825 ogrodnik Adam w Vitry pod Paryżem uzyskał drogą szczepienia szczodnzeńców Cytisus laburnum na C. pur-piirc.us pęd przybyszowy o cechach pośred-uich, przy tym bardziej zbliżony do C. la-burnum aniżeli do C. purpureus. Mieszaniec ten posiada długie zwisające kwiatostany ¹), kwiaty zaś żółtawo-czerwone. Podobnie ma się rzecz z Crataeyomespilus, będącym produktem transplantacji głogu Crataegus mo-nogina na nieszpułkę Mespilus germanica (r. 1900). Zarówno Cytisus Adami jak i Cra-taegomespilus są rozmnażane jedynie na drodłze wegetatywnej, z tiiasion bowdem pierwszego wyrasta Cytisus laburnum, z nasion drugiego — Crataegus monogina.

Próbę wyjaśnienia tych zjawisk dał Winkler (1912). Badacz ten szczepił psiankę czarną Solanum nigrum na pomidora S. lycopersicum i odwTotnie, a stosując specjalną metodę szczepienia uzyskał szereg form przejściowych między jednym a drugim gatunkiem wyjściowym. Badania anatomiczne stożków wzrostu pędów o cechach pośrednich wykazały, że składają się one z tkanek obu gatunków ułożonych w ten sposób, że warstwa epidermalna albo i sub-epidermalna należą do jednego gatunku, wszystkie izaś pozostałe do drugiego.

Pochodzenie poszczególnych komórek dało się ustalić na zasadzie liczby chromozomów,

1

C. purpureus posiada kwiatostan krótki o nielicznych kwiatach czerwonych.