9250807281

ACTA U NI VER SIT ATI S LODZ1ENS1S

FOLIA LITTERARIA POLONICA 7, 2005

I. LITERATUROZNAWSTWO

Barbara Bogołębska

WSPÓŁCZESNE POLSKIE BADANIA NAD RETORYKĄ I JEJ ZASTOSOWANIAMI

Przed dwudziestu laty J. Z. Uchański określił stan i potrzeby polskich badań nad retoryką, zwracając uwagę na brak nowszej historii oraz współczesnego ujęcia zagadnień retorycznych¹. Spróbujmy więc przyjrzeć się dorobkowi ostatniego dwudziestolecia, by odpowiedzieć na pytanie, co zmieniło się w tej dziedzinie i jakie są główne nurty badań.

Znawcy zagadnienia sygnalizują „powrót” retoryki, „zwrot” ku retoryce, zmianę w myśleniu o retoryce, nauce, która miała swój początek, ale nie ulegnie zniszczeniu², jest bowiem nauką wciąż żywą, o wielkiej sile inspirującej. Zwraca się uwagę na to, iż retoryka jako nauka formalna w małym stopniu podlega zmianom, natomiast ewoluują jej interpretacje i zastosowania^{3 4}.

Wśród cech retoryki jako narzędzia opisu wskazuje się: zorientowanie na komunikację, uniwersalność, interdyscyplinarność, mctodycznośc*. Nowa retoryka pojmowana jest często jako retoryczność. Pojęcia retoryczne w publikacjach ostatnich 20 lat były wielokrotnie redefiniowane.

[51

1

   Inf. za: G. Matuszek, Dzieje nauki o literaturze polskiej, „Ruch Literacki” 1983, nr 3-4, s. 311-314.

2

   Por.: M. Rusinek, Powrót, zwrot i różnice w myśleniu o retoryce, „Teksty Drugie” 2000, nr 2, s. 168-189; ks. J. Pracz, Zwrot ku retoryce, „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie" 1986, nr 1 3, s. 18-28.

3

¹ Zob.: J. Z. Lichański, Retoryka i przełom antypozytywistyczny vv badaniach literackich, „Nowa Krytyka” 1995, nr 5, s. 43-65.

4

Pisał o tym: P. H. Lewiński, Retoryka reklamy, Wrocław 1999.