9414912539

zaś, by być sprawiedliwym niezbędna jest wiedza o regułach rządzących państwem oraz zaangażowanie w życie państwa.

4.2.    Sofiści głosili tezę (np. Hippiasz z Elidy), iż z natury (physis) wszyscy ludzie są równi, i dlatego wyznawali poglądy o kosmopolitycznym i egalitarystycznym wydźwięku, natomiast tym, co ludzi różnicuje jest prawo stanowione (nomos), czyli prawo o charakterze umownym. Platon wyraził ostry sprzeciw wobec tej tezy: ludzie różnią się między sobą, to jest oczywiste, ale różnią się z natury właśnie! Nie są to jednak różnice indywidualne; człowiek nie posiada jednostkowej natury, lecz różnice te mają charakter, by tak rzec, gatunkowy.

Gatunek pierwszy stanowią sami Grecy, których natura wyróżniła stawiając ich ponad każdą inną nację. Ten rasistowski pogląd podzielał także Arystoteles. Wedle Platona, Grek nie powinien mieć za niewolnika innego Greka, bo będzie to pogwałceniem prawa natury, a greckie polis nie może toczyć wyniszczającej wojny z innym greckim miastem-państwem. Prawdziwą wojnę, z wszelkimi tego konsekwencjami, Grecy mogą toczyć jedynie z barbarzyńcami. Taką wojnę Platon określił mianem polemos, natomiast o starciach pomiędzy greckimi poleis mówił jako waśni domowej (,stasis), zakazując w jej ramach np. pustoszenia pól i palenia domów, gdyż celem takiej wojny jest ostateczne pogodzenie się, a nie zniszczenie.

Czy jednak wszyscy Grecy są sobie równi? Oczywiście, że nie. Według Platona można podzielić ich na trzy kategorie:

1    są tacy, którzy żyją swoimi prywatnymi sprawami, myślą przede wszystkim o swoich rodzinach, o pracy w warsztacie, o uprawie roli, czy też handlu. Ci myślą tylko o zysku i bogactwie; lubią dobrze pojeść i zabawić się.

2    drudzy kierują się dobrem państwa: umiłowanie ojczyzny sprawia, że to dla niej gotowi są poświęcić się w całości. Stąd często zapominają nawet o założeniu rodziny, nie gromadzą bogactw, zajęci sprawami państwowymi czasem z trudem wiążą koniec z końcem.

3    ostatni rodzaj ludzi poświęca się tylko jednemu: wiedzy.

4.3.    Psychologia Platona dowodzi, iż każdą jednostkę można rozpatrywać z racji dominującego w nim od urodzenia (natywizm!) pierwiastka:

1)    jeśli o naturze jednostki decyduje dusza pożądliwa (ulokowana poniżej przepony brzusznej), wówczas należy ona do klasy rzemieślników, rolników i kupców;

2)    jeśli ojej charakterze decyduje leżąca w piersi dusza gniewliwa (zwana też impulsywną, popędliwą, czy też zapalczywą), to jednostka należy do klasy strażników (wojowników);

3)    dusza rozumna (ulokowana w głowie) cechuje klasę filozofów, im to przypada w udziale rządzenie państwem.

14