1194638987

legacja ZURL. po przybyciu do Genewy, przeprowadziła w tej sprawie rozmowy z E. Beneszem. Robertem Cecilem. F. Nansenem. Georgem Barnesem (delegatem brytyjskim przy Lidze Narodow) i Rene Vivianim. Liczono równic/ na zbudowanie bloku litewsko-białorusko-ukraińskiego i jednoczesne omówienie na forum Ligi Narodow całości polskiej polityki wschodniej. Autorem tej koncepcji był S. Wy-twyckyj. Wraz z J. Petruszewyczem przeprowadził on w tej sprawie rozmowy z Augustynem Voldcmarasem oraz Wacławem Sidzikauskasem. Nieprzychylne nastawienie Litwinów do zagadnienia współpracy z Białorusinami doprowadziło jednakże do fiaska tego pomysłu”*.

Rozmowy z pozostałymi politykami także nie przyniosły oczekiwanych przez Ukraińców rezultatów. Benesz z uwagi na groźbę zbliżenia polsko-węgierskiego, związki polsko-rumuńskie oraz stosunek Francji do Małej Ententy odwlekał poruszenie tematu Galicji Wschodniej w Lidze Narodów. Doszło również do stare pomiędzy nim a Petruszewyczem. który stał na stanowisku niepodległości ZURL. podczas gdy minister spraw zagranicznych CSR skłaniał się do koncepcji sfederowania jej z Czechosłowacją i odszedł od tego pomysłu dopiero w grudniu 1920 r.. a więc juz po zapadnięciu rozstrzygnięcia w wojnie polsko-sowieckiej”". Dyplomaci brytyjscy - A. Bałfour i G. Barnes. z którymi rozmawiali przedstawiciele ZURL. uchylili się od udzielenia wiążącej odpowiedzi, stwierdzając, iz kwestia Galicji Wschodniej musi byc rozpatrywana kompleksowo z całym pakietem spraw wschodnich”⁷. Włosi przyjęli delegację ZURL w sposób jednoznacznie nieprzychylny. Z przyjazną reakcją spotkali się natomiast Ukraińcy u delegata Norwegii F. Nansena, który, będąc wybitnym działaczem Ligi Narodów oraz przedstawicielem kraju niezainteresowanego bezpośrednio konfliktem w Galicji Wschodniej, był dla nich sojusznikiem o dużym znaczeniu moralnym”*. Drobnym sukcesem Ukraińców galicyjskich było również uzyskanie kontaktu z prasą genewską i próby jej wykorzystania dla swych celów propagandowych.

Dnia 28 X11920 r. w imieniu Ukraińskiej Rady Narodowej złozono w sekretariacie Ligi Narodów notę podpisaną przez J. Petruszewycza, K. Łewyckoho. Ernesta Breitera i S. Wytwyckoho z załączonym do niej memoriałem autorstwa M. Lo-

395    Ibidem, s. 136.138: E. Prus. Wladyia Smętoiur$ki....s.80

396    Z. Zaks. Sprawa Galicji Wschodniej-, s. 136. Projekt ten podobno poparł A. Szeptycki, ale z zastrzeżeniem uzależniającym to od zgody prezydenta CSR. Tomasza Masaryka. który był prz.y chylny samodzielności Galicji, ale przeciwny sfederowaniu jej z Czechosłowacją. E. Prus. Władyka

Swittojurski.-, s. 80.

397    APlP.t. Il.s. 495 4%. Arcybiskup mohylewski E. Roppw liście do Paderewskiego /18IX1920 r. z Londynu, pisząc o spodziewanym przyjezdzic ukraińskiej delegacji z Galicji Wschodniej, wyrażał obawy o wpływ jej propagandy na środowisko l-abour Party.

398    Z. Zaks. Sprawa Galicji Wschodniej.-, s. 137.

zynskoho pt. „System polskiej okupacji w Galicji Wschodniej". W nocie tej UNR określona jako legalny, powołany w drodze wyborow powszechnych reprezentant ludności Galicji Wschodniej, zwracała się do Ligi Narodow: 1) o przyznanie temu obszarowi prawa do samookreslenia się zgodnego z wolą narodu ukraińskiego, tzn. do utworzenia własnego niepodległego państwa. 2) o zezwolenie na możliwie szybkie urzeczywistnienie tego prawa. 3) by do chwili ostatecznej decyzji co do statusu Galicji Wschodniej Liga Narodow otoczyła ochroną ludność ukraińską przed, jak stwierdzono, systematyczną eksterminacją ze strony Polski. 4) o powierzenie administracji tej prowincji władzom wywodzącym się z ludności miejscowej, na podstawie proporcjonalnej do jej siły liczebnej (ustanowienia takiej administracji miano by dokonać pod kontrolą międzynarodowej komisji). 5) o uznanie przedstawicieli UNR za uprawnionych do obrony interesów ludności Galicji Wschodniej na forum Ligi Narodow. Nota ta wywołała kontrakcję polską. S. Askenazy złozył w Sekretariacie Ligi Narodow opracowaną w formie uwag do memoriałów ukraińskich odpowiedz rządu polskiego”*.

Dyplomacja ukraińska z początkiem grudnia kontynuowała swą akcję w sposob bardzo aktywny. Złożono kolejny memoriał opisujący „gwałty dokonywane przez władze polskie na ludności ukraińskiej". Wysłano również telegram protestujący przeciwko polskiej kolonizacji w Galicji Wschodniej. Dnia 4 XII delegacja ZURL została przyjęta przez przewodniczącego Rady Ligi Narodow Paula Hymansa⁴⁰®. W następnych dniach do Sekretariatu Ligi Narodow wpłynął telegram z Uzho rodu od Komitetu Internowanych z Galicji Wschodniej, protestujący przeciwko „polskiej okupacji" tej prowincji. Podobnej treści listy i memoriały skierowane do Ligi Narodow nadeszły od UNR i jej przewodniczącego J. Petruszewycza. List protestujący przeciw polskim rekwizycjom i domagający się opieki Ligi Nara dow nadesłała także Rada Narodowa Galicji Wschodniej. Do Genewy wpłynęła tez petycja przyjęta 18 XII1920 r. na zebraniu w New Britain przez rożne grupy obywateli amerykańskich pochodzenia ukraińskiego i Ukraińców mieszkających w USA. Petycję tę przekazano również prezydentowi Warrenowi Hardingowi i Kongresowi Stanów Zjednoczonych. Protestowano w niej przeciwko polskiemu „reżymowi okupacyjnemu" na terytoriach ukraińskich przyłączonych do Polski⁴®¹. Dnia 16 XII1920 r. rozpoczął także podroż religijno polityczną arcybiskup me

399    Ibidem, s. 139.

400    Ibidem. Prasa polska podała wiadomości o wizycie delegacji ZURL u przewodniczącego Rady Ligi Narodow - Mym ansa - odbytej 4X111920 r. Hy mans podobno przyrzekł zbadanie sprawy przez kompetentne organa Ligi Narodow.

401    Ibidem, s. 140.