1282722329

w przypadku szybkiego chłodzenia może zachodzić przemiana martenzytyczna (2, 3, 4, 5, 6]. Niekiedy podczas chłodzenia ciągłego przemiana martenzytyczna i eutektoidalna mogą przebiegać jednocześnie. Zachodząca w układzie metastabilnym przemiana martenzytyczna stwarza możliwości ulepszania cieplnego (hartowanie i odpuszczanie). Uzyskana w wyniku szybkiego chłodzenia iglasta faza martenzytyczna P' podczas odpuszczania (wygrzewania w temperaturze poniżej przemiany eutektoidalnej) ulega przemianie: (3' —» a + y₂. Faza Y2 wydziela się w formie drobnodyspersyjnej, co daje efekt umocnienia materiału.

We wcześniej prowadzonych badaniach własnych [7] stwierdzono możliwość umocnienia stopów miedzi poprzez ich prasowanie w stanie ciekłym. W obecnym opracowaniu określono efekt obróbki cieplnej brązu aluminiowego BA 1032, którego struktura pierwotna została ukształtowana przez oddziaływanie ciśnienia w procesie krzepnięcia.

2. METODYKA I WYNIKI BADAŃ

Materiał badawczy w postaci odlewów walcowych o wymiarach: h = 105 mm, d = 65 mm uzyskano przez wprowadzenie roztopionego stopu BA1032 do specjalnej formy metalowej, pozwalającej na prasowanie ciekłego metalu. Budowę stanowiska doświadczalnego i sposób realizacji doświadczenia opisano we wcześniejszych publikacjach [7, 8]. Otrzymano odlew zakrzepły bez oddziaływania ciśnienia (nazywany dalej odlewem grawitacyjnym) oraz odlewy zakrzepłe odpowiednio przy ciśnieniu 170 i 340 MPa. Z odlewów wycięto próbki, które bądź pozostawiono w stanie surowym, bądź hartowano (900°C/ 2 h, zimna woda), bądź też hartowano (j.w.) • następnie odpuszczano (500°C/ 2 h). Wykonane zgłady trawiono odczynnikiem Mil8Cu i poddano obserwacji metalograficznej. Następnie pomierzono twardość HB (d = 5 mm, F = 2450 N, t = 30 s). Wyniki pomiarów twardości (średnia z 5 pomiarów) podano w tabeli 1, natomiast na rys. 1 -r 8 przedstawiono mikrofotografie badanych próbek.

Tabela 1. Wyniki pomiaru twardości HB próbek brązu BA 1032 Table 1. BA 1032 bronze hardness (HB) - results of measurements

Nr próbki	Ciśnienie prasowania [MPa]	Stan	HBśr
1	0,1	lany	114
2	0,1	ulepszany cieplnie	138
3	170	lany	125
4	170	ulepszany cieplnie	141
5	340	lany	134
6	340	ulepszany cieplnie	145