1313878869

rzeźbę przedstawiającą króla oraz jego małżonkę Chamerernebti II. Rzeźba wyróżnia się przedstawieniem wzajemnej bliskości panującej pary, królowa obejmuje na przedstawieniu króla. W odróżnieniu od większości przedstawień faraona, nie jest triadą, ale diadą.

Szepseskaf, ostatni władca IV dynastii, powrócił do grobowca w formie mastaby. Został pochowany w Sakkarze w budowli zwanej Mastabą Faraona. Królowie V dynastii ponownie byli chowani w grobowcach w formie piramidy. Przykładem budowli grobowej z tego okresu jest schodkowa piramida królowej Chentkaus I, nazywanej matką królów V dynastii. Była to czwarta z kolei piramida wybudowana w Gizie.

Na nekropolii w Abusir znajdują się trzy główne piramidy władców V dynastii - Piramida Sahure, Piramida Niuserre i Piramida Neferirkare I. Do piramid z przystani prowadziły szerokie aleje procesyjne. Do kompleksów grobowych zaczęto dodawać sanktuaria solarne, które wyrażały wiarę we wszechpotęgę boga słońca Re. Na ich ścianach znajdowały się sceny odwzorowujące świat, jakim stworzył go bóg słońca. Nad sanktuariami solarnymi górowały wapienne obeliski. W Abusir wybudowano dwie świątynie solarne Userkafa i Niuserre.

W położonej w Sakkarze Piramidzie Unisa, ostatniego władcy V dynastii, zachowały się najstarsze Teksty Piramid umieszczone w komorze grobowej faraona. Opisują one podróż faraona po zaświatach.

Reliefy ze scenami rodzajowymi zdobiące ściany świątyni oraz znajdujące się w jej wnętrzu figurki najczęściej pokazują ludzi z najniższych szczebli społecznych. Przedstawienia te wykonywano, aby zapewnić, że po śmierci ludzie ci będą w ten sam sposób nadal służyli faraonowi.

I. 3    Klasyczny okres cywilizacji egipskiej

Średnie Państwo, czyli okres panowania XI i XII dynastii, nazywane jest klasycznym okresem cywilizacji egipskiej. Państwo to wyłoniło się po upadku epoki piramid i I okresie przejściowym. Okres Średniego Państwa stał się wzorem dla przyszłych epok pod względem sztuki, literatury i kanonu języka.

Poprzedzał go okres około 150-200 lat chaosu nazwany I okresem przejściowym. Pepi

II,    ostatni władca VI dynastii panował bardzo długo, ale nie był w stanie utrzymać państwa o tak dużych wpływach. Wtedy nastąpiła ostatnia faza pustynnienia i w Egipcie zaczął panować klimat zbliżony do współczesnego. Zmiany klimatyczne spowodowały głód. Upadek scentralizowanej administracji spowodował, że zachowało się mało źródeł z I okresu przejściowego. Sztuka ustępowała sztuce Starego Państwa. Język z tych czasów szybko stał się językiem martwym, traktowanym jako język klasyczny.

W Górnym Egipcie znajduje się grobowiec dostojnika Anchtifi zawierający zapis jego biografii. Opisano tam przypadki kanibalizmu. Papirus Ipuwera również opisuje okres przejściowy i panujący wtedy chaos. W sztuce zanikły proporcje ludzkiego ciała znane ze Starego Państwa. W okresie przejściowym pojawiło się kilka ośrodków, które zgłosiły pretensje do tronu. Władcy Teb rzucili wyzwanie dwóm dynastiom panującym w Herakleopolis, w pobliżu Fajum, które próbowały kontynuować dzieło monarchii memfickiej Starego Państwa. W wyniku wojnę władzę przejęli jednak królowie Teb.

Groby tebańskie miały oryginalną formę architektoniczną. Grób Antefa II, władcy XI dynastii, jest królewskim grobowcem wykutym w skale, wokół dziedzińca. Nad nim znajdowała się symboliczna piramida o dwumetrowej wysokości. Grobowce były prostokątne. W grobie Antefa II znaleziono stelę przedstawiającą władcę z jego psami wymienionymi po imieniu. Grobowiec został szczegółowo opisany przez skrybę w czasach XX dynastii.

Konkurentami Tebańczyków byli władcy z Herakleopolis, którzy dysponowali jednak małą siłą militarną i nie zdołali utrzymać władzy. W Asjut, na pograniczu wpływów tych dwóch

9