1464646752

Rysunek 1.1. Piramida kultury organizacyjnej

Źródło: L. Zbiegień-Maciąg, Kultura w organizacji. Identyfikacja kultur znanych firm, PWN, Warszawa 1999, s. 22.

Widocznym przejawem kultury są artefakty - sztuczne twory danej kultury, wśród których można wyróżnić:

•    artefakty językowe (sposób i forma komunikacji, język);

•    artefakty behawioralne (zachowania, zwyczaje);

•    artefakty fizyczne (logo firmy, wyposażenie biura, technologia, inne przedmioty materialne).²⁶

Nieco głębszym i zarazem mniej widocznym poziomem kultury są normy i wartości obowiązujące w danej organizacji. Cechą je wyróżniającą jest trudniejsze ich obserwowanie. Wśród nich można wyszczególnić dwie kategorie: deklarowane i przestrzegane. Deklarowane są zdecydowanie łatwiejsze do zauważenia dla innych. Pracownicy otwarcie mówią o tym, co jest dla nich ważne, jakie działania są godne naśladowania, a co wymaga krytyki lub nagany. Z kolei normy i wartości przestrzegane są trudniejsze do wyartykułowania. Bardzo często zdarzają się sytuacje, w których składane deklaracje, na przykład dotyczące pewnych sposobów postępowania, nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistym sposobie postępowania.

Poziomem najgłębszym, a jednocześnie całkowicie ukrytym są założenia. Są one niejako fundamentem kultury organizacyjnej. W zależności od tego, czego dotyczą dzielą się na:

•    założenia dotyczące natury rzeczywistości i prawdy - nakazujące zastanowić się, co stanowi podstawę funkcjonowania organizacji;

•    założenia dotyczące natury czasu - wskazujące horyzont czasowy (przeszłość, teraźniejszość, przyszłość) i sposób wykorzystywania czasu w firmie;

²⁶ M. Kostera, S. Kownacki, A. Szumski, Zachowania organizacyjne: motywacja, przywództwo, kultura organizacyjna [w:] Zarządzanie. Teoria i praktyka, red. A.K. Koźmiński, W. Piotrowski, PWN, Warszawa 2000, s. 375-376.

13