1464646764

jako ogół działań zbiorowych polegających na stosowaniu organizacyjnych i międzyor-ganizacyjnych praktyk, których celem jest ochrona indywidualna pracownika oraz całego środowiska pracy.^{1 2} Kultura bhp to również zestaw wartości i przekonań wewnątrz organizacji, kreujących określone wzorce zachowań.³ Jest ona wynikiem indywidualnych i zbiorowych wartości, cech, spostrzeżeń, kompetencji i wzorów zachowań determinujących zaangażowanie na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy. Organizacje z wysokim poziomem kultury bhp charakteryzują się systemem komunikacji opartym na prawdziwym zaufaniu, dostrzeganiu wagi zagadnień bezpieczeństwa i poszanowaniu działań prewencyjnych. Zaangażowanie kierownictwa i pracowników w działania na rzecz bhp są kluczowym czynnikiem kształtowania kultury. Kulturę, w ogóle oraz kulturę bhp można ocenić poprzez postawy i zachowania członków danej organizacji, które są uzależnione od przyjętego systemu wartości i przekonań.

Ludzkie zachowania w dużej mierze determinują aktualny i przyszły stan bezpieczeństwa. Najistotniejszą kwestią związaną z zapobieganiem i minimalizacją szkód jest umiejętność dostrzegania istniejących zagrożeń, podejmowania działań je minimalizujących i jednocześnie uświadamiania sobie powodowanych przez nie potencjalnych skutków. Zainteresowanie społecznymi aspektami bezpieczeństwa pracy wynika z faktu, że czynnik ludzki odgrywa kluczową rolę w grupie przyczyn wypadków przy pracy.⁴ Dane statystyczne dotyczące Polski potwierdzają, że w strukturze przyczyn wypadków przy pracy najwyższy udział (55,5%) stanowią przyczyny związane z niewłaściwym zachowaniem się pracowników.

Do kluczowych czynników ludzkich błędów skutkujących wypadkami zalicza się: brak wiedzy dotyczącej zagrożeń w środowisku pracy i odpowiednich kwalifikacji lub nieprawidłowości w zachowaniu grupy pracowników w stosunku do przyjętych norm społecznych, ustalonych zasad, niewłaściwe zachowanie spowodowane zaskoczeniem, niedostateczną koncentracją na wykonywanych czynnościach, lekceważenie zagrożenia. W celu poznania przyczyn wypadków i kategorii ryzyka zawodowego konieczne jest poznanie relacji występujących w systemie socjotechnicznym, w którym ryzyko

6

1

   KJ. Mearns, R. Flin, Assessing the State of organizational safety - culture or climate? „Current Psy-chology" 1999 Vol. 18, No. 1; A.I. Glendon, N.A. Stanton, Perspectives on safety culture „Safety Science" 2000 Vol. 34, No. 1-3; F. Guldenmund, The naturę of safety culture: a review oftheory and research „Safety Science" 2000 Vol. 34, No. 1-3.

2

   S. Gherardi, D. Niccolini, The organizational learning of safety in communities of practice „Journal of Management lnquiry" 2000 Vol. 9, No. 1.

3

   A. Shaw, V. Blewitt, Telling tales: OHS and organizational culture Journals of Occupational Health and Safety" 1996 Vol. 12(2), pp. 185-191.

4

   A.R. Hale, A.l Glendon, lndividual Behaviors in the control danger, Elsevier, Amsterdam 1987; J. Rasmussen, Risk management in a dynamie society: a modelling problem „Safety Science" 1997 Vol. 27, No. 2-3, pp. 183-213; Y. Toft, P. Howard, D. Jorgensen, Changing paradigms for professional engineering practice towards safe design—an Australian perspective „Safety Science" 2003 Vol. 41, No. 2-3, pp. 263-276; R.T. Schaeffer, R.P. Lamm, Sociology, Tata McGraw-Hill, New Delhi 1999, pp. 611; S. Rao, Safety culture and accident analysis—A socio-management approach based on organizational safety social Capital „Journal of Hazardous Materials" 2007 Vol. 142, No. 3, pp. 730-740.