1830061504

p

ORTRETY

-    Panie rektorze: dlaczego zakład, którym pan kierował, nazywa się Zakładem Układów Złożonych i Neurodynamiki?

•    Pierwszym zakładem, jakim kierowałem, był Zakład Fizyki Systemów Złożonych. Ten, którym kieruję obecnie i w którym przeszedłem z fizyki do informatyki, jest zakładem „systemów złożonych i neurodynamiki”.

-    A co robi neurodynamika w fizyce?

•    Układ nerwowy jest w tej chwili najbardziej skomplikowanym układem dynamicznym we wszechświecie. A więc i najbardziej ekscytującym przedmiotem badań.

-    Dlaczego wykonał pan gest wskazujący na głowę? W głowie się mieści ten układ?

•    Oczywiście! To mózg. jego komplikacja jest olbrzymia. Zawiera dziesięć do dwunastej, dziesięć do czternastej neuronów. Mówiąc „po ludzku”: jest to sto miliardów, może sześćdziesiąt miliardów, a może sto pięćdziesiąt miliardów komórek nerwowych. I każda z nich powiązana, średnio, z sześcioma - dziesięcioma tysiącami sąsiadów. Proszę wskazać bardziej złożony układ we wszechświe-cie. Nie ma takiego! Może, tu odzywa się we mnie fizyk, układem

POT | Ukubowsk

(Z profesorem doktorem habilitowanym Wiesławem A. Kamińskim, Rektorem UMCS, rozmawiają Karolina Przesmycka i Franciszek Piątkowski)

Skomplikowany układ dynamiczny na ścieżkach pamięci

o podobnym skomplikowaniu jest wszechświat, jeśli uwzględnimy wszystkie obiekty oddziaływające ze sobą. jednak, w odróżnieniu od wszechświata, jest to układ, któremu przysługuje ta cecha, którą określamy mianem inteligencji. Jest to zatem najbardziej skomplikowany inteligentny układ świata. Zrobię tu zastrzeżenie, gdyż niektórzy uważają, że wszechświat, jako całość, potrafi myśleć sobie. Jest inteligentnym układem, ale „inteligentnym inaczej".

-    A skąd wiemy, że w mózgu jest aż tyle miliardów komórek?

•    Szacuje się z przekrojów anatomicznych. Dysponujemy świetnymi narzędziami fizycznymi, mikroskopami elektronowymi, które pozwalają na takie pomiary.

-    Co robi fizyk w głowie człowieka i po co?

•    Sam chciałem sobie na to pytanie odpowiedzieć, kiedy w przeszłości zacząłem zajmować się tymi problemami, bo jest to kolejna odsłona w moim życiorysie badawczym (średnio co dziesięć lat dołączałem nowe zainteresowania do uprawianych badań). Fizyk w głowie człowieka poszukuje, jak zwykle, mechanizmów funkcjonowania mózgu, docieka tego wszystkiego, co może wyjaśnić jak tam zagnieździła się inteligencja, jak pojawia się świadomość... Najciekawsze pytania współczesnej nauki!

-    No, ale są przecież psychiatrzy, neurolodzy, medycy...

•    O tak... ale medyk potrafi coś wyciąć i czasem nawet tak wytnie, że mózg dobrze działa po takim zabiegu. Neurolog potrafi przenosić to, co globalnie wie o mózgu na zachowania człowieka, natomiast nasze pytania idą głębiej. Fizyk, zaczynając gmerać w mózgu, wyraża nadzieję, że potrafi zaproponować rozumienie procesów, które się tam odbywają, ale w taki sposób, żeby z nich ewentualnie wywieść najbardziej interesujące zachowania obiektu. Na przy kład, poszukuje wyjaśnienia, czy w naszej świadomości, myśleniu, zapamiętywaniu nie odkryjemy mechanizmów je objaśniających.

-    Powiedzmy, że w tej wspaniałej strukturze dochodzi do zakłóceń. Czy fizyk potrafi odpowiedzieć dlaczego tak się dzieje i, ewentualnie, może zaproponować działania naprawcze?

•    Jeżeli rozumiemy istotę procesów i potrafimy je modelować, to także po to, żeby odkryć mechanizmy złego działania mózgu. Na przykład, nieoczekiwanie pomocne okazały się badania nad sztucznymi sieciami neuronowymi.

-    A co to są te „układy złożone”?

•    Całe dotychczasowe doświadczenie nauki i jej metodologii, za którymi stoi całe doświadczenie nauk] grecko-europejskiej, zako-

71

Wiadomosci Uniwersyteckie: grudzień 2006