1864814741

rys. 2.3 Noniusz liniowy 0,1.

W suwmiarkach zazwyczaj y = 1 , w noniuszach optycznych urządzeń odczytowych przyjmuje się również y = 0 ( noniusz o module zerowym ) Dla noniusza o module zerowym przyjmuje się zazwyczaj n = 10 . Z powyższej zależności wynika, że długość działki noniusza

a" = L/n =ya () a/n

dla y = 1 długość działki elementarnej noniusza różni się od długości działki elementarnej wzorca o :

* = a/n

Wartość działki elementarnej noniusza i stanowi jego cechę znamionową .Gdy mówimy np. "noniusz 0,02 mm " znaczy to , że działka elementarna tego noniusza ma wartość i = 0,02 mm i zarazem, że niedokładność odczytania za pomocą tego noniusza wynosi i = () 0,02 mm. W noniuszach przyrządów suwmiarkowych wartość L, n, i, zazwyczaj wynoszą :

-    dla prostoliniowych noniuszy metrycznych :

L = 9 mm n = 10 i = 0,1 mm

L = 19 mm n = 20 i = 0,05 mm L = 49 mm n = 50 i = 0,02 mm

-    dla prostoliniowych noniuszy calowych :

L = 7 /16 cala n = 8 i = 1 /28 cala

L = 11 /16 cala n = 12 i = 1 /192 cala

Przy jednakowej liczbie x działek noniusza i wzorca różnica długości wyniesie xi. Przy odczytywaniu miary mierzonego wymiaru długości liczbę pełnych milimetrów odczytuje na podziałce milimetrowej, umieszczonej na prowadnicy suwmiarki, według kresek tej podziałki poprzedzającej kreskę zerową noniusza . Pozostały ułamek milimetra określa iloczyn xi, gdzie x - liczba działek noniusza , wskazanych przez tę kreskę , która pokrywa się z dowolną kreską podziałki milimetrowej na prowadnicy suwmiarki.

W uniwersalnym mechanicznym kątomierzu suwmiarkowym mierzony kąt a odczytuje się za pomocą noniusza kątowego . Podziałka główna znajduje się na tarczy (1) z podziałką (współpracującej z ramieniem ruchomym (4) ), natomiast podziałka noniusza związana jest z ramieniem stały (30 . Długość podziałki noniusza określa wzór :

L =p (yn-1) (aR/180)

gdzie :

a - wartość działki elementarnej podziałki kątowej kątomierza w stopniach ,

R - promień łuku koła, na którym to spoczywają wewnętrzne końce kresek podziałki w mm W kątomierzach tego typu jest zalecany noniusz o module y = 2 i wartości działki elementarnej 5', w którym 23 działki podziałki kątowej, każda o wartości a = 1 stopień podzielono na 12 działek elementarnych noniusza ( po 12 w lewo i prawo od środkowej kreski noniusza. rys. 2.4 Noniusz kątowy.

Sposób odczytywania wskazań kątomierza jest identyczny z wcześniej opisanym