1899518960

61

INFORMACJA NAUKOWA W BIOLOGII

stąpi do eksperymentu, musi posiadać jakąś hipotezę, którą pragnie zweryfikować¹. Ale i to jeszcze nie wszystko. Chodzi o to, ażeby eksperyment wnosił coś istotnie nowego. Sytuacja jest analogiczna do tej, jaka występuje we współczesnej fotografice. Nawet tak zwanych zdjęć artystycznych posiadamy niezliczone ilości. Obecnie chodzi jednak jeszcze o coś innego. Zdjęcie ma szanse uzyskania wyróżnienia na wystawie wówczas, kiedy wnosi coś nowego pod względem treści lub formy.

Na to, ażeby eksperyment był rzeczywiście istotny, musi spełniać dwa rodzaje warunków: 1. Musi on odnosić się do rzeczywiście istotnych na dziś albo na jutro zagadnień, 2. W odniesieniu do danego zagadnienia musi trafiać w jego sedno. Oba rodzaje warunków spełniają na przykład eksperymenty przeprowadzone na kwasach nukleinowych, jeżeli przynoszą ważkie informacje, dotyczące ich replikacji, syntezy czy też syntez białkowych, w których kwasy te biorą udział. Wystarczy zresztą zorientować się w pracach, które w ostatnich kilku latach uzyskały nagrody Nobla z biologii. A więc Watson, Crick i Wilkins otrzymali nagrodę za opracowanie modelu budowy kwasu desoksyribunokleino-wego na podstawie badań biofizycznych i podali hipotezę dotyczącą sposobu ich replikacji, a Kornberg wskazał na możliwość dokonywania syntez tego kwasu in vitro, jeżeli do układu syntetyzującego wprowadzimy pewną ilość gotowego DNA (primer) służącego jako wzorzec.

W jakiej sytuacji znajduje się badacz eksperymentator omawianego typu w odniesieniu do literatury naukowej? Nie ma on ani czasu, ani miejsca w swojej głowie na to, żeby ją bardzo przeciążać informacjami². Z drugiej strony do przeprowadzenia eksperymentu potrzebuje niewiele informacji. Chodzi tylko o to, żeby to były właśnie te informacje, które są w danym przypadku

1

- Por. artykuł metodyczny w niniejszym numerze.

2

Oczywiście, mam na myśli nie jakąś bezwzględną ilość informacji, którą człowiek jest w stanie posiąść, a raczej praktyczne ograniczenie czasowe oraz ograniczenia związane z ogromną koncentracją uwagi badacza na wybranych zagadnieniach. Innymi słowy każdy eksperyment z reguły jest chłonny w bardzo selektywny sposób. Z powodzi informacji, które do niego docierają, wybiera te tylko, które są mu potrzebne, innych zaś nie przyjmuje w ogóle do wiadomości. Prawdopodobnie w grę wchodzą nie tylko ograniczenia naszej pamięci, a być może o wiele bardziej fakt, że chodzi tutaj o czynne ich włączanie do systemu własnych poglądów. Ta ostatnia czynność wymaga zawsze pewnego wysiłku psychicznego, pewnego rodzaju zaangażowania czy przeżycia, które z kolei powoduje określony rodzaj zmęczenia psychicznego. Z drugiej zaś strony doraźna czy dłuższa koncentracja na jakimś zagadnieniu wyklucza możliwości wydatkowania omawianego rodzaju energii psychicznej na boku na informacje postronne.