1933502217

jego negatywny wpływ na samoocenę jednostki. U osób, które utraciły pracę obserwuje się poczucie braku wartości, niską bądź negatywną samoocenę, obniżenie poczucia własnej wartości (Bańka, 1992; Komacka-Skwara, 2004).

Odnotowano również wpływ bezrobocia na zdrowie psychiczne i somatyczne jednostek. Generalnie można stwierdzić, iż osoby bezrobotne mają nieco niższe wskaźniki zdrowia psychicznego niż osoby pracujące. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku chorób somatycznych. Dowiedziono, iż osoby bezrobotne są w większym stopniu podatne na różnego rodzaju alergie, zaburzenia układu oddechowego, trawiennego i naczyniowo - sercowego (Bańka, 1992).

W aspekcie poznawczym bezrobotni doświadczają niższego poziomu zadowolenia z życia, dominuje w nich lęk o przyszłość. Natomiast wraz z przedłużającym się okresem pozostawania bez pracy mają coraz większe trudności z koncentracją uwagi, gorszą orientację w rzeczywistości (Komacka-Skwara, 2004).

W aspekcie behawioralnym bezrobocie powoduje spadek aktywności, obojętność. Pojawiają się zaburzone formy zachowań, do których można zaliczyć: agresję, rezygnację z działania, obwinianie siebie, alkoholizm, zachowania obronne (wyparcie, racjonalizacja, projekcja, przemieszczenie). Reakcje niektórych bezrobotnych oscylują natomiast wokół zachowań typu: poddawanie się, wycofywanie, powiązanych z przeżywaniem uczuć przygnębienia, smutku, żalu. U młodych ludzi często pojawia się uczucie niepokoju dotyczące możliwości założenia rodziny, znalezienia stabilnego miejsca w społeczeństwie (Kornacka-Skwara, 2004).

Zmiana samopoczucia, stanu psychicznego, zachowania zmienia się u osób bezrobotnych w zależności od tego jak długo trwa sytuacja pozostawania bez pracy. Czterofazowy model bezrobocia, przedstawiający mechanizmy psychologiczne uruchamiane w sytuacji pozostawania bez pracy, obejmuje następujące okresy (Milewska, 1998):

•    Fazę szoku - spowodowaną nagłą utratą pracy. Faza ta przejawia się w paraliżu aktywności jednostki, odsunięciu od rzeczywistości.

•    Fazę wakacji - w niej następuje poprawa nastroju związana z uświadomieniem sobie braku nieprzyjemnych obowiązków zawodowych. Osoba bezrobotna odkrywa, że ma dużo wolnego czasu i swobodę gospodarowania nim, który przeznacza głównie na realizację zainteresowań i przyjemności.

•    Fazę frustracji - która w pewnym stopniu jest efektem fazy wakacji, czyli jest związana z uświadomieniem sobie, że stan wolności, brak obowiązków w rzeczywistości jest niemocą samodzielnego i wartościowego funkcjonowania. Pojawia się uczucie niepokoju, iż stan pozostawania bez pracy może potrwać dłużej niż zakładaliśmy, a być może nigdy nie podejmiemy zatrudnienia.