1941127182

140

AGNIESZKA SZYMAŃSKA

Zachodniej z państwami wschodnioeuropejskimi. 3 marca 1989 roku swój apel dołącza Helmut Schmidt⁹. Jego propozycja brzmi: bezpieczeństwo i współpraca całej Europy. Zjednoczenie mogłoby przeszkodzić integracji. Poza tym nie wiadomo, czy i kiedy nadarzy się okazja, być może dopiero w wieku XXI. Rozważania I kwartału kończy ironicznie odnosząc się do rodzącego się niemieckiego romantyzmu narodowego Carl-Christian Kaiser¹⁰. Marzenia o zjednoczeniu nazywa iluzją. Najistotniejsze jest utrzymanie między Niemcami dobrych stosunków.

Tydzień później¹ czytamy sztandarowe, dziś już posiadające wagę historyczną, Quo vadis Germania?¹² Theo Sommera. W opinii Sommera Niemcy (RFN) są potęgą gospodarczą, ale ich pozycja polityczna jest słabsza. Autor postuluje „odpaństwowienie” kwestii niemieckiej. Ponadto zauważa:

maximum, które jest do osiągnięcia w przewidywalnej perspektywie czasu, jest ich [granic] otwarcie, nie zniesienie. To samo obowiązuje w stosunku do muru [berlińskiego]. Tyle że oczekiwanie jego zburzenia jest szarlatanerią, nie polityką²-² [A. Sz.].

Zburzenie muru jest niemożliwe, ponieważ jest on ścianą nośną obecnego porządku. Nie jest to kwestia decyzji politycznej, ale społecznego rozwoju (czyżby naprawdę był on wówczas dla Sommera wciąż jeszcze niewidoczny?). Takie stanowisko musiało wywołać sprzeciw właściciela tygodnika — Gerda Buceriusa¹⁴, który nawiązuje polemikę z poglądami Sommera. Obawy sąsiadów nie mogą zwolnić RFN z obowiązków wobec obywateli NRD. Obowiązki te wynikają ze wspólnej 1000-letniej historii. Buceriusa popiera Konrad WeiB¹⁵, stanowczo sprzeciwiający się akceptacji podwójnej egzystencji Niemiec. WeiB stawia tylko jeden warunek: priorytetem jest zachowanie pokoju.

Dwa tygodnie później¹⁶ głos w dyskusji zabiera ponownie Helmut Schmidt¹⁷. W jego opinii hasło wolność za jedność jest niebezpieczne. Rezygnacja z dążeń do zjednoczenia musiałaby bowiem obudzić drzemiące w społeczeństwie niemieckim trendy prawicowe. Europa nie stała się jeszcze postnacjonalistycz-na. Z tymi poglądami polemizuje Heinrich August Winkler¹⁸, który uważa, że podobna instrumentalizacja kwestii niemieckiej jest nieszczera, bo wynika z kalkulacji. Podział Niemiec jest konsekwencją historyczną. Należy pytać nie

1

II kwartał roku 1989.

¹²    Quo vadis Germania? Eine Standortbeslimmung der Bundesrepublik nach den Besuchen von Bush und Gorbatschow. DZ nr 26 z 23 VI 1989.

¹³    Ihre (Grenzen) Óffnung ist das hochste, das in absehbarer Zeit zu erreichen ist, nicht ihre Abschaffung. Dies gilt auch fiir dic Mauer. BloB ihren AbriB zu verlangen ist Scharlatanerie, nicht Politik; tamże.

¹⁴    Die andere Halfte verstoBen? Gcgen die Preisgabe des Wiedervercinigungsanspruchs. DZ nr 27 z 30 VI 1989.

¹⁵    Nachdenken tiber deutsche Einheit. Eine Stimme aus dem anderen dculschen Staat. DZ nr 27 z 30 VI 1989.

¹⁶    III kwartał roku 1989.

¹⁷    Was ist der Deutschcn Vaterland? Ein endgulliger Verzicht auf die Einheit wiirde nur das MiBtrauen unserer Nachbarn in Ost und West verstarken. DZ nr 29 z 14 VII 1989.

¹⁸    Die Mauer wegdenken. Was die Bundesrepublik fiir die Dcmokratisierung der DDR tun kann. DZ nr 33 z

11    VIII 1989.

2

⁹    Ein Gcsamtkonzept, aber wie? Der Westen braucht endlich eine Antwort auf Michaił Gorbatschow, die dic beiden niitzt. DZ nr 10 z 3 III 1989.

¹⁰    Am dUnnen Faden. Deutschlandpolitik trotz Maucrn. DZ nr 12 z 17 III 1989.