223428003

100 Maksymilian Skotnicki

towarzystwa naftowe, bądź przez władze centralne; ostatnio zwrócono też uwagę na szkolenie kobiet: pierwsze kobiece centrum przygotowania zawodowego powstało w Laghuat h

Można więc sądzić, że pozycja Europejczyków, posiadających dotychczas monopol na wszelką siłę fachową na Saharze, ulegnie w przyszłości zachwianiu. Będzie to objaw bardzo pozytywny również i z tego względu, że biali przybysze stanowią siłę roboczą nie tylko zupełnie nie przystosowaną, tak pod względem warunków klimatycznych, jak i „psychologiczno--socjologicznych“ (zupełne oderwanie od normalnego trybu życia, przebywanie w zamkniętej społeczności, wyłącznie męskiej; kompletna izolacja, monotonia zorganizowanego i uporządkowanego w najdrobniejszych szczegółach życia; oddalenie od kraju, rodziny itp.), ale także personel bardzo kosztowny ^{1 2}.

Chociaż ludność tubylcza nie jest przystosowana do nowych form pracy, to jednak już dziś liczba pracowników rekrutujących się spośród mieszkańców Sahary jest bardzo poważna. Przy budowie rurociągu Haud el-Hamra-Bougie na 2500 pracowników zatrudnionych było 2000 muzułmanów. W Hassi Mesaud na 5000 osób załogi — 3000 to ludność tubylcza; z ich zarobków korzysta około 12 000 ludzi rozproszonych po całej Saharze. Z 227 osób zaangażowanych przy pracach w In Salah w 1957 r. — 218 pochodziło z Tidikelt. Wiadomo też, że proporcja ta wzrasta nieustannie, a zatrudnienie ludności tubylczej dawało prawie zawsze dobre rezultaty; trudno więc zgodzić się np. z twierdzeniem Sergenta, tym bardziej, że w wielu miejscowościach rekrutacja robotników odbywa się właśnie wśród grup koczowniczych.

Zainteresowanie ludności tubylczej pracą w przemyśle jest zatem bardzo duże. Tam, gdzie istnieje zapotrzebowanie na siłę roboczą — tam szybko wyludniają się wsie, koczownicy sprzedają swoje stada, plemiona ulegają szybkiemu rozproszeniu. Pozycja byłego nomada czy rolnika ulega wtedy poprawie, nie jest to jednak powszechne, bo nowa praca nie zawsze jest zajęciem stałym. Cóż się bowiem stanie, gdy dalsze wydobycie złoża okaże się nieopłacalne, gdy skończy się budowa drogi, lub zakończone zostaną prace nad wstępnym uzbrojeniem terenu? Zaangażowani przedtem dawni mieszkańcy ksurów lub byli koczownicy nie wrócą już do uprawy roli, czy hodowli bydła, którego się pozbyli. Przeniosą się oni do miast lub nasyconych już ośrodków przemysłowych, aby tworzyć bezrobotną warstwę nowego proletariatu na Saharze, albo opuszczą pustynię, szukając pracy w Północnej Afryce lub nawet w Europie ³. Zagadnienia te — wi-

1

   Obawa przed niechęcią ludności tubylczej, a przede wszystkim kobiet, do szkolenia zawodowego, okazała się niesłuszna. Do wszystkich otwartych ośrodków zgłaszało się zawsze więcej kandydatów, niż było miejsc, którymi dysponowano.

2

   Utrzymanie robotnika europejskiego wynosi miesięcznie przeszło 200 000 Ffr. (1959), nie licząc wypłacanych pensji, zwiększonych znacznie przeróżnymi dodatkami, przewidzianymi ustawowo (premie za „słońce”, „rozłąkę”, „trudne miejsce pracy”). W roku 1959 przeciętne zarobki miesięczne kształtowały się następująco: prostego górnika — 70—80 000 Ffr., spawacza — 120 000 Ffr.. szofera — 100 000 Ffr., inżyniera — 200—300 000 Ffr., kierownika zespołu ekip wiertniczych — 300 000 Ffr. (wraz z zapewnionym mieszkaniem i wyżywieniem).

3

J. Labasse w artykule Economie des oasis, opublikowanym w nrze 4 (1957) „Revue de Geographie de Lyon“ wspomina m. in. o ucieczce z Sahary, podając, że w Tunisie pracuje 5—6000 byłych mieszkańców Tuat, Tidikelt i Gurara, w regionie paryskim i północnym — kilkaset osób z Timimun, w Le Creusot — 150 mieszkańców In Salah.