223428070

132

Recenzje

(tu analiza ich rozmieszczenia, wielkości, funkcji i powiązań), a z drugiej strony na miasta jako twory indywidualne (tu analiza ich genezy, funkcji i morfologii — obecnie traktowanej od strony użytkowania ziemi). Oba zacytowane tu artykuły — H. M. Mayera, jak i mający charakter przeglądowy i bardziej obszerny — R. E. Dickinsona stoją na gruncie tej właśnie dwoistości.

W następnej części zajęto się niektórymi podstawowymi definicjami w zakresie geografii miast, a ściślej mówiąc problemami granicy miasta lub obszaru miejskiego. Omówione tu są zastosowane w Spisie Ludności 1950 jednostki spisowe (m. in. Standard Metropolitan Areas i Urbanized Areas) oraz dyskutowane trudności, jakie powstają przy ich zastosowaniu (R. C. K 1 o v e). Przedrukowano również pracę J. Gottmanna z 1957 r., w której wysuwa on koncepcję „Supermiasta” — Megalopolis.

W części poświęconej rozwojowi i wzrostowi miast podkreślono konieczność znajomości dziejów miast dla prawidłowej oceny ich współczesnego oblicza. Przedrukowano tu ogólną pracę K. D a v i s a o dziejach urbanizacji świata i niektóre rozdziały z podstawowego dzieła R. E. Dickinsona West European City, w którym niestety cytowane poglądy historyków dziś już są dość anachroniczne, jak np. kolonialna teoria rozwoju miast środkowoeuropejskich.

Sporo uwagi poświęcili redaktorzy kluczowemu dla współczesnej geografii problemowi ekonomicznych podstaw miasta. Przedrukowano tu na wstępie przeglądowy artykuł J. W. A 1 e x a n d r a, w którym przedstawiona została koncepcja funkcji miastotwórczych. Prace geografów V. Roterusa i W. C a 1 e f a oraz ekonomisty C. M. Tiebouta zawierają krytykę tej koncepcji, wreszcie fragment obszerniejszej pracy G. Alexanderssona pokazuje inny sposób obliczenia udziału grupy miastotwórczej i uzupełniającej. Na zakończenie dano pracę W. Isarda i R. Kavesha o metodzie przepływów międzygałęziowych w badaniach regionalnych.

Uznając typologię funkcjonalną za najistotniejszą dla geografa metodę klasyfikacji miast, redaktorzy cytują dwie dość szeroko znane klasyfikacje miast amerykańskich, C. D. Harrisa i H. J. Nelsona, z których zwłaszcza ta pierwsza, opublikowana w roku 1943 odegrała istotną rolę w rozwoju tego kierunku badań.

Osobną część poświęcono studiom nad ludnością miast. Problem ten skupia na sobie coraz większą uwagę geografów, analizujących rozmieszczenie różnych grup ludności w ramach miasta i ich dynamikę. Praca R. T. N o v a k a poświęcona jest Portorikańczykom w Nowym Yorku, H. J. Ne 1-s o n charakteryzuje ludność rozmaitych typów miast amerykańskich, a F. S. C h a p i n jr. i P. H. Stewart dają interesującą analizę rozmieszczenia ludności metropolii o różnej porze dnia.

Miasta jako ośrodki lokalne to temat następnej części, w której z jednej strony przedrukowano studium H. L. Greena o strefie oddziaływania Nowego Yorku i Bostonu, a z drugiej dwa opracowania -o stosunkowo drobnych ośrodkach i zasięgach ich wpływu. Jednym z nich jest interesujące porównanie sieci ośrodków lokalnych wybranych regionów Anglii i USA pióra dwu autorów z obu krajów — H. E. Braceya i J. E. Brusha. Ponadto zamieszczono pracę E. Ullmana, będącą krytycznym zreferowaniem teorii Christallera, teorii, która zainicjowała cały wyróżniony tu kierunek studiów.

Liczne koncepcje teoretyczne mają na celu ustalenie ogólnych matematycznie ujętych prawidłowości rządzących wielkością i rozmieszczeniem miast. Najważniejsze z nich (Zipfa, Christallera, Ra-she vskiego i Simona) zreferowali w swym artykule B. J. L. Be r-r y i W. L. G a r r i s o n, charakteryzując stan badań w tym zakresie. Dla