223428113

152

Recenzje

wania, obserwacje zjawisk pływowych i długookresowych wahań poziomu wody) oraz głębokości oceanów i mórz oraz kształtów dna zbiorników wodnych. Dalej są omówione własności fizyczne wody morskiej, elementy współczesnej chemii morza, bilans cieplny i solny Wszechoceanu, prądy morskie, fale powierzchniowe i wewnętrzne, zjawiska pływowe oraz granice, ukształtowanie dna i cyrkulacja wód powierzchniowych oraz głębinowych Wszechoceanu.

W drugiej części pracy są podane elementy „porównawczej geografii oceanów”. Jako kryterium podziału Wszechoceanu na regiony naturalne przyjmuje autor własności przestrzennych pól prądów morskich, które się znajdują, jego zdaniem, w ścisłej zależności zarówno od czynników fizyczno-chemicznych i biologicznych, jak i procesów, zachodzących w warstwie atmosfery przyległej bezpośrednio do powierzchni wód. Dietrich wyróżnia siedem regionów, a mianowicie: 1) region prądów, wywołanych działaniem pasatów (z 3 podregionami), 2) prądów równikowych, 3) szerokości końskich, 4) prądów monsunowych (z 2 podregionami), 5) prądów wolnostrumieniowych (Freistrahlregion) l, 6) wschodnich prądów dryfowych (z 2 podregionami) oraz 7) polarny (również z 2 podregionami). Na zakończenie podany jest jednostronicowy szkic stosunków hydrologicznych, panujących na morzach szelfowych.

Całość uzupełnia krótki wykaz literatury (w przeważającej większości angielskiej i niemieckiej) oraz skorowidz nazwisk i rzeczy.

Omawiana książeczka jest jakby spopularyzowanym skrótem opublikowanego dwa lata wcześniej przez tegoż autora (przy współudziale K. K a 1 1 e’g o) obszernego Allegemeine Meereskunde, przeznaczonego przede wszystkim do użytku studentów, rozpoczynających specjalizację w oceanografii. Mimo, że w danej chwili znajduje się w druku (obok angielskiego i rosyjskiego) polskie tłumaczenie tego dzieła, byłoby rzeczą bardzo pożądaną wydanie polskiego tłumaczenia omawianej książeczki. Jej treść, moim zdaniem, doskonale nadaje się jako pomoc szkolna dla studentów drugiego roku studiów ogólnogeograficznych oraz dla nauczycieli geografii.

Ananiasz Rojecki

J. R o u c h. Les decowertes oceanographiqv.es modernes (Son-dages — L*eau de mer — Les mowements de la mer). Paris 1959 — Payot (Bibliotheąue scientifiąue), 251 s.,    7 tabl. liczb., 22 rys., 157

poz. bibl.

W latach 1943, 1946 oraz 1948 J. R o u c h opublikował trzy kolejne tomy Traite d^foceanographie physiąue pod tytułami: Sondages, L‘eau de mer i Les mou-vements de la mer. W związku z ogromnym rozwojem oceanografii w ostatnich 15 latach powstała konieczność unowocześnienia i uaktualnienia treści wspomnianej monografii. Zamiast opracowania nowego wydania autor (prawdopodobnie pod naciskiem wydawcy) ograniczył się do zestawienia uaktualnionych danych, obejmujących wyniki badań uzyskanych w wyżej wspomnianym okresie, w osobny tom pt. Les decowertes oceanographiąues modernes. Książka ta składa się, poza obszernym wstępem, z trzech części, odpowiadających tematycznie treści trzech kolejnych tomów Traite.

We wstępie autor, wspominając jakby marginesowo o paru oceanograficznych wyprawach badawczych w okresie sprzed 1939 roku oraz podczas ostatniej wojny (sic!), daje następnie krótki przegląd prac szwedzkiej wyprawy na «Albatrosie» (1947—1948) i duńskiej na «Galathea» (1950—1952), szeregu wypraw amerykańskich, angielskich i radzieckich oraz informuje w paru zdaniach o pracach badawczych

i Niestety nie znam odpowiednika polskiego niemieckiego „Freistrahlregion”.