223428204

Terminologia i taksonomia jednostek regionalnych 25

i mikroregiony byłyby odpowiednikami niemieckich krajobrazów w sensie regionalnym (Landschaft) i analogicznych jednostek w geografii radzieckiej (łandszaftnyje rajony, landszafty). Jednakże można stwierdzić, że termin „region", podobnie jak „krajobraz" (który ma ponadto znaczenie fizjonomiczno-typologiczne), jest pojęciem ogólnym o niesprecyzowanej randze taksonomicznej. Problem istnienia podstawowej jednostki regionalizacji jest sporny i nasz region naturalny nie jest żadną jednostką wyjściową, ale tylko szczeblem w drabinie podziałów, obejmującym szereg powiązanych genetycznie i zwartych terytorialnie jednostek mniejszych, nazywanych niekiedy regionami drugiego i trzeciego rzędu. Niemniej te trzy stopnie podziału regionalnego zawierają się zarówno w strefowym, jak i astrefowym systemie podziałów regionalnych, czym się różnią od jednostek wyższego rzędu, wyznaczanych bądź to na podstawie cech mor-fostrukturalnych, bądź też strefowo-klimatycznych, które w systemie przyjętym przez Gwozdieckiego iin. stosowane są na przemian (krainy, strefy, prowincje i podstrefy). Rozpatrując w roku 1955 hierarchię naturalnych jednostek przestrzennych dla Polski, mieszczącej się w zasadzie wraz z całą Europą Środkową w obrębie jednej strefy geograficznej, nie wymieniłem jednostek jeszcze wyższego rzędu, których odpowiednikiem byłyby takie pojęcia, jak Równina Rosyjska (Niż Wschodnioeuropejski), Tarcza Bałtycka (Fennoskandia) lub Europa Zachodnia (bez południowych półwyspów). Nazwa kraina (strana) czy jakiś wielki region nie wydają się tu odpowiednie i bardziej pasowałoby nieco nieokreślone pojęcie obszaru geograficznego, natomiast dla jednostek wewnątrzstrefowych i mniejszych astrefowych można by używać terminu „prowincja" zamiast równoznacznie dotychczas używanego „obszar" (oblast’), któremu przyznalibyśmy wyższą rangę taksonomiczną. Prowincje mogą się dzielić na pod-prowincje lub podstrefy i dopiero w ich obrębie wyróżniamy regiony różnego stopnia, przy czym dla rozróżnienia tych stopni najzręczniej byłoby używać w sposób konsekwentny greckich przedrostków makro-, mezo- i mikro-. W ten sposób nasz zmodyfikowany system fizycznoge-ograficznych jednostek przestrzennych można by zestawić w porównaniu z systemem radzieckim i niemieckim w sposób następujący:

Termin polski	Termin rosyjski	Termin niemiecki
obszar	strana
strefa	zona
prowincja	prowincja (oblast*)	Gruppe von Gross-
podstrefa lub podpro-wincja	podzona (podoblast*)	landschaften
makroregion	okrug	Grosslandschaft
mezoregion	podokrug
mikroregion	rajon	Landschaft

Rozumie się, że terminy te powinny być uzupełnione odpowiednim określnikiem: naturalny (w sensie — przyrodniczy), lub fizyczno-geograficzny. Jednostkami jeszcze wyższego stopnia są kontynenty i pasy klimatyczne.

Warto może przypomnieć, że jeszcze w roku 1953 Paf fen. (21) zaproponował podobną drabinę wyróżnień regionalnych, w której dla jed-