223428210

Terminologia i taksonomia jednostek regionalnych 27

gicznym, a jednocześnie jest ujętym w nieco swoisty sposób podziałem fizycznogeograficznym. Najmniejszą jego jednostką są okręgi, których na terenie Polski wyróżniono około 80. Odpowiadałyby one mniej więcej zaproponowanemu przez nas pojęciu mezoregionu (według schematu z roku 1955 — subregionu, a w schemacie Gwozdieckiego — podokręgu). Nie ulega wątpliwości, że istnieją jednostki regionalne jeszcze mniejsze, które nazwaliśmy mikroregionami (niem. Landschaft, ros. rajon). Odrębność florystyczna wielu okręgów geobotanicznych nie została dotychczas udowodniona, a wyróżnienie ich opiera się na położeniu i abiotycznych cechach środowiska, które na ogół są lepiej poznane. Jednostki geobotaniczne wyższego rzędu zostały nazwane krainami. Odpowiadają one niemieckiemu Grosslandschaft (Makrochor) i rosyjskiemu okręgowi, a według naszej nowej propozycji — makroregionowi. Poza terenami górskimi W. Szafer wyróżnia około 25 takich jednostek, a więc więcej niż przyjęto w schemacie fizycznogeograficznego podziału Polski w roku 1955. Już wówczas jednak sygnalizowano zarysowującą się potrzebę wyróżnienia większej ilości jednostek tego rzędu. W dalszym ciągu przedstawimy odpowiednią korektę.

Wreszcie największe geobotaniczne jednostki regionalne na terenie Polski, nazwane przez W. Szafera działami, nie mają już jednoznacznych odpowiedników w regionalizacji fizycznogeograficznej, ponieważ dział bałtycki, dział północny i dział czarnomorski wyróżnione zostały na podstawie cech strefowych, a dział sudecki i dział karpacki na podstawie astrefowych cech prowincjonalnych oraz zróżnicowania hipsometrycznego. Niemniej jednak dosyć słabo zarysowująca się w Polsce cecha strefowości geograficznej powinna być w podziale regionalnym uwzględniona, czego dotychczas nie brano pod uwagę, a w czym ważną rolę odgrywają kryteria geobotaniczne, klimatyczne i glebowe.

Niezależnie od podziału regionalnego, zarówno w geobotanice, jak i w geografii fizycznej istnieje typologiczny punkt widzenia, który ma zastosowanie szczególnie w badaniach terenowych. Cała systematyka fitosocjologiczna ma charakter typologiczny, ale również całe środowisko abiotyczne możemy klasyfikować na typy (13). Geobotaniczne pojęcie facji jako kompleksu o jednorodnej szacie roślinnej i niezróżnicowanych warunkach środowiskowych jest jednocześnie elementarnym pojęciem fizycznogeograficznym, jednakże już pojęcie zespołu (asocjacji) i pojęcie uroczyska jako jednostki wyższej od facji nie pokrywają się ze sobą. Tak więc podstawowe szczeble podziału regionalnego oraz podziału typologicznego w geografii fizycznej i w geobotanice są w istocie takie same, ale specyfika każdej z tych nauk stwarza inny system integracji w jednostki wyższego rzędu. Regionalne i typologiczne systemy taksonomiczne w obydwu tych naukach można zestawić w sposób następujący:

System typologiczny

Fitosocjologia (25)	Nauka o krajobrazie (13)
facja	facja
zespół	uroczysko
związek	odmiana krajobrazu
rząd	rodzaj krajobrazu
klasa	klasa krajobrazu