2251773353

11.10.2001 r.

23

ZAPOMNIANY SZABRANSKI

Postać Antoniego Szabrańskiego - poety, krytyka literackiego, tłumacza literatury niemieckiej i redaktora pism warszawskich z XIX w.

- przedstawia Marek Wojtylak

Troje licealistów prezentowało swoją umiejętność zapamiętyv/ania. Centrum Treningowe Wojakowskich

Ćwiczenia pamięci rozpoczęte

Łowicki Drugi Obieg - w Internecie

W czerwcu bieżącego roku minęła dwusetna rocznica urodzin Antoniego Józefa Szabrańskiego, osoby wprawdzie wymienianej gdzieniegdzie w publikacjach wśród zasłużonych łowi-czan, ale którego biografia jest dziś zupełnie zapomniana. Upoważnia mnie to do przybliżenia współczesnemu czytelnikowi jego postaci, gdyż w moim przekonaniu można śmiało zaliczyć Szabrańskiego do grona najwybitniejszych postaci wywodzących się z Łowicza i to z racji talentów, które akurat dość rzadko ujawniane były przez urodzonych nad Bzurą.

Lata dzieciństwa i nauki

Przyszedł na świat w Łowiczu 9 czerwca 1801 r. w rodzinie mieszczańskiej, ze związku Józefa z Magdalena z Boguszewskich. Ojciec był neofitą pochodzenia żydowskiego, który na handlu w cz:isach piuskich dorobił się znacznego majątku. Choć sam ..nie literat", czyli niepiśmienny, pragnął zapewnić swym potomkom na przyszłość nie tylko dostatnie życia, ale i dobre wykształcenie. Antoni mógł zresztą pod tym względem mierzyć wysoko, jako żc z kilkorga jego dzieci był jedynym chłopcem. Po krótkim okresie nauk w domu został oddany do szkoły obwodowej O.O. Pijarów w Łowiczu. Zanim ją ukończył, nastąpiło bardzo ważne dla jego dalszego życia wydarzenie.

8 kwietnia 1813 r. zmarł w Łowiczu jego ojciec. Józef Szabrański. Na trzy miesiące przed śmiercią sporządził on urzędowy inwentarz majątku, który oszacowano na niebagatelną sumę ponad 125 tysięcy złotych. W testamencie podzielił Szabrański swój majątek między żonę i dzieci, wyznaczając jednocześnie dla małoletnich jeszcze Rozalii i Antoniego prawnego opiekuna w osobie Antoniego Zawadzkiego, bogatego łowickiego kupca, późniejszego posła na sejm Królestwa Polskiego i sędziego powiatu sochac/cw-skiego. Osoba kuratora Zawadzkiego miała mieć odtąd poważny wpływ n3 dalszy kierunek nauki Antoniego Szabrańskiego, odegrała też znaczącą rolę w ukształtowaniu jego charakteru i osobowości.

W 1819 r. młody Szabrański wysłany został do szkoły wojewódzkiej w Kaliszu, gdzie ukończył klasę szóstą. W zaświadczeniu. które wystawił w 1822 r. rektor tejże szkoły ks. Przybylski, tak scharakteryzowane zostały zdolności Antosia: Gdyby piękne prawdziwie swe Klienta, zamiast pilnowania kom/Ktnii, staraI się był doskonalić, zadziwiający byłby uczynił /wstęp tak w um iejętnościach jak i w językach. Trudno powiedzieć, na ile ocena naukowych możliwości młodzieńca była wiarygodna. Faktem jest natomiast. iż na świadectwie dojrzałości, które otrzymał 26 października 1822 r. w kaliskiej szkole, najwyższą notę "cgre-gios" (wyborna, nadzwyczajna) wystawiono mu z języka polskiego i niemieckiego.

Ujawnione w szkole kaliskiej zdolności językowe i literackie, łącznic z pierwszymi próbami poetyckimi, okazały się mimo wszystko bez znaczenia pr/y wyborze studiów, gdyż następnym etapem nauki Antoniego Szabrańskiego był wydział prawa Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył go w 1825 r., uzyskując po publicznej obronie pracy tytuł “magistra praw”. Wymieniający Szabrańskiego wśród absolwentów warszawskiej uczelni Rafał Gerber odnotował. iż należał on do organizatorów i członków tajnego stowarzyszenia patriotycznego "Kawalerów Narcyza". Być może więc nic tylko kierowany chęcią rozwoju własnych zainteresowań, ale w obawie przed aresztowaniem przez policję Nó-wosilcowa opuścił Szabrański Warszawę i udał się do Wrocławia, gdzie przez dwa lata studiował historię literatury niemieckiej.

Tu też właśnie miał miejsce jego

debiut wydawniczy

Nu usilne moich przyjaciół naleganie, co podkreślił w przedmowie, ukazał się w 1826 r. nakładem własnym autora w drukami Grassa Bartha we W'rocławiu dwutomowy zbiór zatytułowany Poezye. Zapowiedzią wydawnictwa był tzw. Prospekt. skierowany do potencjalnych nabywców i prenumeratorów. Tom pierwszy zbioru składał się z 12 ballad i kilku drobnych wierszy, natomiast drugi z tomów wypełniał w całości poemat satyryczny pt. Wąsy, który doczekał się zresztą najwyższego uznania krytyki. Utrzymane w zdobywającej coraz większą popularność romantycznej konwencji utwory młodego poety nic pozostały z pewnością niezauważone. Zdaniem współczesnych znawców musiał je czytać również Adam Mickiewicz, u którego w „Dziadach” moglibyśmy doszukać się wątków zaczerpniętych właśnie z ballad Szabrańskiego (np. Upiór).

Okres przed wybuchem powstania listopadowego spędził Szabrański na wsi, pełniąc obowiązki dzierżawcy dóbr ziemskich Witaszewicc w obwodzie łęczyckim u Ignacego Szumowskiego, Z właścicielem majątku pozostawał on w przyjaznych stosunkach, jak można sądzić, dużo wcześniej, m.in. z racji interesów, które prowadził z nim jeszcze jego ojciec i Antoni Zawadzki. Za przejaw sympatii do Szumowskiego można również uznać kierowany do niego rymowany prolog ze wspominanego wyżej poematu Wąsy.

Patriota czy ugodowiec

Istnieją dość mało przekonujące dowody przynależności Szabrańskiego do Towarzystwa Patriotycznego. Zaprzeczają temu liczne świadectwa z. okresu późniejszego, wskazujące na jego bierność wobec idei walki narodowej, czy wręcz lojalistyczną postawę, ochrzczoną przez jego adwersarzy pogardliwym mianem “szabrańszczyzny”. Według słów samego Szabrańskiego dopiero 6 marca 1851 r. zaciągnął się jako podoficer do 1 Pułku Strzelców Pieszych. Jogo udział w wojnie z Rosją skończył się jednak już po dwóch tygodniach. Postrzelony 17 marca w lewą nogę w bitwie pod wsią Przctycza niedaleko Łomży, przebywał następnie na leczeniu w lazarecie warszawskim.

Podczas rekonwalescencji miał powstać wiersz..Do Boga”, tawór wielkiej piękności i głęboko filozoficzny, j?k napisał o nim Wiktor GomulickL Ukazał się on drukiem po wzięciu Warszawy przez Rosjan w 1831 r. Warto wspomnieć, iż przed dwoma laty odrębnego opracowania tego wiersza dokonał dr Ziemowit Skibiński, zwracając uwagę na jego podobieństwo ?. „Wielką Improwizacją" w IH części ..Dziadów". Jako druk bibliofilski, z pięknymi grafikami Pawła l>uraja, wydano go w ilości zaledwie 50 sztuk nakładem MWSH-P w Łowiczu. Pierwszy egzemplarz tego druku wręczony został Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi 11 podczas - Jego pamiętnej wizyty w naszym mieście 14 czerwca I999r.

Szabrański tymczasem po złożeniu w dniu 7 stycznia IS32 r. przysięgi na wierność Najjaśniejszemu Panu opuścił Zakład Rekonwalescentów w Warszawie i udał się najpierw do Skierniewic, a stamtąd (kr miejscowości Kikół w obwodzie lipnowskim, gdzie znalazł zatrudnienie jako guwerner na dworze hrabiego Zboińskiego. T>okłudnie przez dwa lata. pełnił tum obowiązki nauczyciela domowego jego dzieci.

Kariera urzędnicza

W styczniu 1834 r. powrócił do Warszawy i podjął starania o posadę rządową. Uwieńczone zostały one sukcesem w listopadzie 1834 r. Początkowo pracował w wydziale sądowym Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego. W 1840 r. został adiunktem w Komisji Rządowej Sprawiedliwości, od 1842 r. był jego asesorem, zaś w latach 1845-1855 pełnił funkcję podprokuratora Sądu Trybunału Cywilnego w Warszawie. W 1856 r. przeszedł do Sądu Apelacyjnego Królestwa Polskiego, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę przez 20 lat. Zaczynając tam służbę jako podprokurator, a na stanowisku sędziego kończąc. Oceniający jego pracę zawodową podkreślali m.in. gron-towność wiedzy prawniczej Szabrańskie-go z zacnością charakteru i niezłomną siłą przekonania. („Tygodnik Ilustrowany", 1882, LI. s. 320) Inni z kolei podkreślali, iż za nadto w nim i za często brało przewagę uczucie nad praktycznym rozumem i uczynnością komentatorską („Kłosy", 1882, nr 882. s. 327)

Kariera zawodowa nić przeszkadzała Szabraaskiemu w twórczym realizowaniu pasji literackich. Początkowo drukował on swe poezje w ukazujących się dość licznie w Warszawie po upadku powstania tzw. noworocznikach: „Pamiętniku dla Płci Pięknej”, .Jutrzence”, „Wianku", „Alleluja” i in.. W ocenie krytyki współczesnej romantyczne wiersze Szabrańskiego miały epigoński charakter, zdradzający jednak pewną kulturę poetycką. (M. Straszewska) Zwracano pr/y tym uwagę na ich mo-ralistyczno-religijny wydźwięk, bogactwo wersy fi kacyjnc, hurmonię itp. Wraz z publikacjami utworów poetyckich zaczęły pojawiać się w prasie warszawskiej również tłumaczenia Szabrańskiego poezji niemieckiej, głównie J. W. Goethego i J. G. ł lerdera. Sprawiło to. iż w salonach towarzyskich stolicy dość szybko zyskał on opinię znawcy literatury.

dokończenie w następnym NŁ

Dwadzieścia trzy młode osoby ż łowicza biorą aktualnie udział w kursie rozwoju pamięci, koncentracji uwagi i inteligencji, prowadzonym przez łowicką lilię Centrom Treningowego Wojakow-skich. Kurs jest dla nich okazja do opanowania metody, dzięki której będą mogli szybciej się uczyć i poprawić w ten sposób swoje oceny w szkołach - tak deklaruje większość biorących w nim udział.

Uczestnikami kursu są uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, którzy w większości uczestniczyli z rodzicami w pokazie zapamiętywania, jaki został przeprowadzony trzy tygodnie temu przez Centrum w Liceum Ogólnokształcącym przy Bonifraterskiej. Pokaz przeprowadził dyrektor regionalny szkoły / Warszawy Tomasz Wachowiak, wyko-rzystując trójkę swoich podopiecznych, którzy ukończyli kurs przed wakacjami, uczniów liceum - Anię. Ulę i Filipa.

To nic są najlepsi kursanci - zapewniał dyrektor. Wszyscy biorący udział w kursie potrafią po jego zakończeniu tak zapamiętywać, jest to wynik około 120 godzin spotkań odbywających się dwa razy w tygodniu po dwie godziny pracy »v okresie 10 miesięcy. Najlepsze wyniki osiągają dzieci, które rozpoczną kurs w wieku fi lat. umysł w tym okresie jest najłxinbiej chłonny, więcej pracy muszą poświęcić oczywiście dorośli, jednak chęć jest najważniejszym elementem nauki na kursie.

Patronat internetowy nad planowaną w'dniach 18-21 października w Łowiczu imprezą kulturalną Drogi Obieg Art Festiwal objęła niezależna witryna

adres: ay^ii^^^irvTublikaj?l)

Na stronic głównej tego serwisu można znaleźć szczegółowy program Drogiego Obiegu oraz zapowiedzi innych ciekawych i alternatywnych imprez muzycz

Długość pamiętania zależy od tego. czy chce się pamiętać daną rzecz czy nie, wiadomości. których nie chcemy, po pmstu kasujemy. Rodzice dzieci pytali przede wszystkim o to, jaki wpływ na oceny w szkole ma kurs. Przede wszystkim nauka trwa szybciej - odpowiadali licealiści. Nie jest to już długie ślęczenie nad książkami. łatwiej jest zdobyć dobrą ocenę.

Centrum Treningowe Wojakowskich posiada aktualnie 500 filii w Polsce. W regionie mazowieckim, do którego należy Łowicz, jest ich blisko 100. w samej Warszawie natomiast około 70. W Łowiczu liczba biorących utl/jał w kursie prowadzonym przez lilię Centrom jest stała, wynosi rocznie około 25 osób, w Polsce natomiast co roku kończy kurs łącznic około 16 tysięcy osób, w większości dzieci i młodzieży szkolnej. Osób dorosłych jest wśród kursantów dużo mniej, w Łowiczu, mimo że Centrum działa tu już 5 łat, nie było jeszcze ani jednego dorosłego uczącego się. Wygląda to inaczej niż w dużych miastach, tam dorośli chętniej uczestniczą w naszym kursie. Zawsze warto rozwijać swe umiejętności, a zwłaszcza pamięć - mówi prowadzący łowicką filię Centrom Marek Więsek.

Kurs już trwa, ale jeszcze można się zgłosić, by rozpocząć naukę. Centrum wynajmuje pomieszczenia na I piętrze Łowickiego Ośrodka Kultury. Koszt kursu wynosi 135 zł miesięcznic. (th)

nych i filmowych w Łowiczu, np. planowanej w grudniu Filmmtrady. Każdy film ma podpięty> link. dzięki któremu w nowym oknie przeglądarki można otworzyć witrynę głównego organizatora festiwalu filmowego - SPI - z opisem filmu, streszczeniem fabuły, obsadą aktorską, zdjęciami itp. Oprócz tego w serwisie można znale#; między innymi relację z Drugi Obieg Art Festiwal 2 z ubiegłego roku.

SZANOWNI MIESZKAŃCY ZIEMI ŁOWICKIEJ

(Składam serdeczne podziękowanie wszystkim, którzy wzięli udział w wyborach parlamentarnych, w dniu 23 września 2001 roku.

(Szczególnie dziękuję Tym z Państwa, którzy swój głos oddali

na Listę Polskiego (Stronnictwa Ludowego oraz na Mnie.

Z wyrazami szacunku Marek Jan Gąpała

_H,,_w    rrioepreze* DoTiateraego Zenądu PAL w Kutnie