2251774211

116 RECENZJE

tek wzmożenia tej produkcji nowe problemy, postawione przed bibljo-tekarstwem. — W okresie reformacji i wojen religijnych (rozdz. VI) przodują naprzód Niemcy (w XVI w.) ze swemi bibljotekami miej-skiemi i szkolnemi, oraz książęcemi; Królewiec, Wolfenbiittel, Drezno, Kassel, bibljoteka palatyna Ottona Henryka, monachijska, wszystko to powstaje w tym czasie. W w. XVII natomiast na Zachodzie wykształca się typ bibljoteki barokowej, która staje się raczej wystawą kosztownych osobliwości w wspaniałych salach (Escorial, Mazariniana, Bodlei-ana, Ambrosiana). Rzadkością są aspiracje naukowe, jak genjalnego Naude w Mazarinianie. — Wiek XVIII dopiero (rozdz. VII) przekształca bibljoteki w warsztaty pracy naukowej. I teraz przoduje Francja: Bi-bliotheque du roi rozwija się w związku z pracą naukową Jezuitów i Maurynów, katalog systematyczny zawdzięczając elementowi, rozkwit na zewnątrz Colbertowi i Ludwikowi XIV. W Anglji powstaje British Museum, we Włoszech jaśnieje szczególnie wśród bibljoteka-rzy uczoność (Bandini, Audifreddi, Magliabechi). Wśród prac teoretycznych tego wieku charakterystyczne jest dążenie do ścisłej i bogatej klasyfikacji. — Czasy od rewolucji francuskiej (rozdz. VIII) charakteryzują się przez dwa zjawiska: jednem jest tworzenie się większych ugrupowań bibljotecznych przez konfiskaty we Francji, a znikanie małych państw w Niemczech. Wzrost zasobów bibljotek i podwyższenie stawianych im wymagań, w związku ze wzrostem nauk, czynią dotychczasową organizację bibljotek niewystarczającą i wszędzie wiek XIX od połowy jest wiekiem reform (Panizzi w Anglji, Delisle we Francji, Ritschl i i. w Niemczech). — W rozdziale ostatnim (IX) podkreśla autor, dążąc do syntezy, regjonalny i zróżnicowany charakter dzisiejszych bibljotek niemieckich, w przeciwstawieniu do jednolitości charakteru i centralizacji bibljotekarstwa francuskiego. Włochy zajmują, zdaniem jego, stanowisko pośrednie: mają zróżnicowane bibljoteki, oparte na wiekowych tradycjach, ale opieka państwowa narzuca tam jednolitą organizację. Z kolei autor szkicuje najważniejsze współczesne problemy ogólno-bibljoteczne i próby ich rozwiązania. Są to: kwestja pomieszczenia zbiorów, zwłaszcza ich części «martwej*, problem ustawienia (nu-merus currens czy systematyka), kwestja katalogu (zastąpienie systematycznego — hasłowym, katalog słownikowy), poczem wylicza międzynarodowe zamierzenia bibljograficzne przedwojenne. — Za cechę czasów dzisiejszych uważa wzrost tendencyj narodowych z jednej strony, socjalnych z drugiej. W dziedzinie bibljotek pierwsza objawia się tworzeniem centralnych bibljotek narodowych (Bibljoteka Kongresu, Biblioteca Nazionale, Deutsche Biicherei i i.), druga zaś rozwojem bibljotek popularnych (przyczem świetny ich wzrost w Stanach Zjedn. daje autorowi sposobność do naszkicowania bibljotekarstwa amerykańskiego).

Powyższe streszczenie nie wyczerpuje bynajmniej zawartości książki, bogatej w szczegóły. W doborze ich uderza zwracanie uwagi przedewszystkiem na uposażenie zewnętrzne i organizację bibljotek, mniej na ich zawartość. Streszczenie to daje wyobrażenie o logicznej