Struktury administracji rządowej w Polsce XXI w.
Reformie kompetencyjno-terytorialnej, która weszła w życie w 1999 r., towarzyszyły trzy zasadnicze cele. Pierwszy stanowiło wyraźne odciążenie rządu w zakresie realizacji funkcji wykonawczych za pomocą dekoncentracji i decentralizacji zadań publicznych oraz uczynienie go ośrodkiem władzy stricte politycznym, decydującym o strategii rozwoju państwa, sprawach bezpieczeństwa i porządku. Drugi - wzmocnienie wspólnot lokalnych, ich integracji i zdolności kompetencyjnej do rozwiązywania problemów zbiorowych na szczeblu lokalnym. Wreszcie reforma miała uporządkować państwo pod względem organizacyjnym i kompetencyjnym poprzez ograniczenie liczby administracji specjalnej i jej zespolenie, z jednoczesnym zachowaniem niezbędnej autonomii kompetencyjnej1. M. Sitek wyszczególnia następujące przesłanki reformy:
• uporządkowanie zadań i kompetencji administracji, zwłaszcza w wymiarze terytorialnym;
• coraz dotkliwiej odczuwalny brak podmiotu i partnera rządu w prowadzeniu polityki na poziomie regionalnym, powiązany z procesem integracji ze strukturami Unii Europejskiej i wykorzystaniem funduszy europejskich;
• większa efektywność władz w gospodarowaniu, na co wskazywały doświadczenia gminne2.
Poza tym, należało przekształcić rozbudowane „centrum”, zreorganizować na nowo administrację publiczną, a zwłaszcza administrację specjalną, której kolejne podmioty powstawały w sposób niespójny i chaotyczny, podobnie jak nowe podziały w administracji terenowej3.
Jednym z przymiotników, którym najczęściej określa się reformę administracyjną z 1998, stanowi określenie „decentralizacyjna”. Według definicji H. Izdebskiego i M. Kuleszy, „decentralizacja administracji wyraża się w ustawowym przeniesieniu odpowiedzialności publicznoprawnej za realizację określonych zadań publicznych na samodzielne prawnie podmioty, władze lub instytucje, nienależące do scentralizowanej administracji rządowej”4.
Uzasadnienie projektu uchwały Rady Ministrów Nr 101/97 z dnia 23 grudnia 1997 r. w sprawie zasad przygotowania i przeprowadzenia reformy administracji publicznej, [w:] H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna..., s. 87-90.
M. Sitek, Reforma administracyjna 1998 r., [w:] I. Jackiewicz (red.), Budowanie instytucji państwa 1989-2001: w poszukiwaniu modelu, Warszawa 2004, s. 154.
Tamże, s. 161-162.
H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna..., s. 135.