242073431

http://wvborcza.pI/l.97863.9917954.html

Markowski odpowiada Sierakowskiemu: To nie koniec demokracji (i jeszcze długo nie będzie)

Radosław Markowski*

2011-07-11, ostatnia aktualizacja 2011-07-08 19:01

Obecny kryzys nauczył nas, że demokracja to nie tylko reguły wyłaniania rządzących. Powinny się na nią składać także - bardzo ogólnie sformułowane - cele społeczne, swoista wizja ładu społecznego, model sprawiedliwości społecznej.

Kilka dni temu zostałem zaproszony przez redakcję do zabrania głosu w dyskusji, jaką wywołał „<a class=cln href="http://wyborcza.pl/l,97863,9806285,List_otwarty_do_partii.html">List otwarty do partii</a> " Sławomira Sierakowskiego („Gazeta Świąteczna", 18 czerwca). Temat - polski system partyjny i demokracja - wydał mi się znajomy, a ponieważ niektóre tezy Autora wydają się kontrowersyjne, pozwalam sobie skreślić kilka uwag.

Po przeczytaniu wielowątkowego i dość emocjonalnego tekstu Sierakowskiego można albo zadać sobie niezbyt przyzwoite pytanie: No i co z tego?, albo kierując się emocjami, zastanowić się, komu należy za to przyłożyć. No i z tym ostatnim jest problem, bo nie wiadomo komu.

Tekstu rozpoczyna się od zarysowania całkiem realnych, ale też nieco wydumanych problemów współczesnych systemów partyjnych i samych partii. Bardzo szybko jednak myśl autora ucieka w kierunku problemów demokracji w ogóle, globalizacji, wojen kulturowych, populizmu, apatii, ogłupiających efektów mediów, a gdy pojawiają się wieszcze tej miary co Miłosz i Dostojewski, zakropieni dekonstruktywistycznym/fenomenologicznym wglądem w istotę irradiacji emanującej z bytów wszelakich czytelnik zaczyna się gubić.

W natłoku cytatów i - bardzo wielu - przywołań trafnych i znanych obserwacji o współczesnym świecie nie jestem w stanie wytropić przyczynowości. A skoro to apel do partii, to rozumiem, że mamy zmierzyć się z rzeczywistością. Co z czego wynika? Co jest determinantą, a co skutkiem? W jakim kontekście opisywane zjawiska rzeczywiście stanowią problem, a w jakim sprzyjają osiąganiu założonych celów społecznych niestety, na ten temat odnajdujemy niewiele. A to ważne, bo jakkolwiek - w uproszczeniu rzecz jasna - by patrzeć na ostatnie stulecie, to właśnie szacunek dla ludzkiego rozumu, racjonalność, kalkulacja, tropienie przyczyn w całej ich złożoności przyczyniły się do wielu udanych przedsięwzięć reformatorskich.

Zabetonowanie? Przez jedną kadencję?

Powróćmy jednak do pierwotnej tezy Sierakowskiego - „obserwujemy koniec systemów partyjnych w postaci, w jakiej trwają obecnie". W największym skrócie powiedzmy tak: politologiczna refleksja nad stanem systemów partyjnych wskazuje, że od zarania są poszukującymi równowagi podsystemami społecznymi, a ich formy zawsze ewoluowały od elitarnych, poprzez masowe, via tzw. catch-all, po obecnie nazywane kartelowymi (za chwilę o tych ostatnich więcej). Co więcej, ich konkretne formy i ewolucyjne zmiany były zależne od formalno-instytucjonalnych rozwiązań, głównie ordynacji wyborczych, a z drugiej - tradycji historycznych, kultury politycznej etc. Inaczej rzecz ujmując i nie zanudzając czytelnika akademickimi szczegółami, ogromna różnorodność współczesnych systemów

6