242073684

13

POEZJA POLSKA XX WIEKU

przełom	ustrojowy	metodologiczny	komunikacyjny
wymiana porządków	+	—	+
porządek zamiast chaosu	+	—	+
chaos zamiast porządku	—	+	+
wymiana chaosów	—	+	+

(Znakiem 4- oznaczam aktywność danej interpretacji wobec danej postaci przełomu, znakiem — brak świadectw aktywności.)

Wobec przełomu ustrojowego

W badaniach, które dokonują rewizji własnych powinności wobec przełomu ustrojowego, najwięcej ma do powiedzenia pierwsza wśród wyszczególnionych w naszym schemacie teorii, wedle której zmianę epok winniśmy rozumieć jako następstwo dwóch sprzecznych porządków. W tym kręgu przekonań nie ma wątpliwości, iż komunikacja literacka czasów PRL miała charakter systemowy, instytucjonalny, a nad instytucją kultury górowała instytucja władzy. Obalony porządek był tyleż nadmierny, co sztuczny, a przez swych budowniczych zakłamywany. Natomiast dzień dzisiejszy jest postrzegany jako inna, nowa postać ładu — nastawionego na ochronę swobód, ładu naturalnego (w tym sensie, że zawdzięcza swój kształt wolnej grze koniunktur, a nie przemocy administracyjnej). Zainteresowani literackimi konsekwencjami zmiany ustrojowej faworyzują okresy odznaczające się silnym uporządkowaniem norm. Dla wyrastających na tym gruncie poczynań (nazwijmy je poezjozna-wstwem rewizyjnym) wzorcowe urzeczywistnienie obalonego porządku stanowi jego postać ekstremalna — socrealizm, a bieg myśli