2711905721

194 Piotr Ebcr ardt

6

Zródlo: jak w tabeli 7.

Przedstawione dane statystyczne odniesione do krajów zachodnio-, środkowo-i wschodnioeuropejskich wykazały, że w latach 90. nastąpiło wyraźne odwrócenie długotrwałych tendencji demograficznych. Przez ponad 100 lat aż do 1990 r. wyższą dynamiką demograficzną odznaczały się kraje wschodnioeuropejskie. Na tych obszarach występowała wyższa płodność kobiet, utrzymywał się dłużej model tradycyjnej rodziny wielodzietnej. Obecne procesy wskazują, że powstała całkowicie odmienna sytuacja demograficzna. Nie znaczy to, że zmieniły się warunki w zachodniej Europie. Wzrost demograficzny tych wysoko rozwiniętych krajów jest głównie rezultatem napływu młodych migrantów, którzy zazwyczaj mają więcej dzieci niż ludność rodzima. Wpływa to korzystnie na strukturę wieku. Zupełnie inna sytuacja ma miejsce w krajach postsocjalistycznych, przechodzących trudną transformację ekonomiczną. Nie tylko jednak destabilizacja gospodarcza jest przyczyną spadku stopy urodzeń. Na obszarach postsocjalistycznych zaczął się utrwalać nowy model rodziny, preferującej bezdzietność lub malodzietność. To głównie wpłynęło na radykalne obniżenie się płodności kobiet i w ostatecznym efekcie doprowadziło do zjawisk depopulacyjnych. Można przypuszczać, że te procesy mają raczej charakter trwały. Przyniesie to w przyszłości istotne konsekwencje demograficzne.

Wiele się obecnie pisze w literaturze przedmiotu o przyszłości demograficznej Europy. Ekonomiści i demografowie tworzą wizje wyludniającego się w XXI wieku kontynentu europejskiego. Według konstruowanych projekcji można oczekiwać zmniejszenia się liczby ludności Europy o 100 min do 2050 r. Coraz powszechniej pisze się o Polsce liczącej w 2050 r. około 30 min ludności, w tym zamieszkałej przez 5 min cudzoziemskich imigrantów¹’. Wiadomo, że tego typu projekcje ostrzegawcze

¹¹ Prognozy opracowywane jeszcze w latach 80. przewidywały, że około 2000 r. liczba ludności Polski przekroczy granicę 40 min. Założenia te uległy pełnej dezaktualizacji. Od kilku lat zaludnienie Polski faktycznie się obniża. Liczba urodzeń zrównała się z liczebnością zgonów i nie zapow ada się w tej dziedzinie zmiana. Po przyłączeniu Polski do Unii Europejskiej wzrośnie w sposób zna:zny emigracja ludzi młodych. Wpłynie to na stan ludności kraju i dalszy spadek urodzeń. Nałożenie niekorzystnych czynników