2711906933

i tłumaczeń. Oba inkunabuły oprawiono w deski obleczone skórą barwioną na karminowo, na której ślepym tłokiem odciśnięto rysunki kwiatonów, lilii, orła i smoka. Również karty inkunabułów są zdobione, tak fioraturą rozciągającą się wzdłuż marginesów, jak i niebieskimi oraz czerwonymi inicjałami. Niektóre są bardziej finezyjne, bowiem ich wnętrza wypełnia motyw roślinny.

Sermones to bardzo popularne kazania św. Augustyna, filozofa, teologa, jednego z Ojców Kościoła. Wydane zostały w 1494 roku w Bazylei u Johannesa Amerbacha, starannie wykształconego, znanego drukarza i humanisty.

Missale Vratislaviense wydrukowano w 1499 r. w Moguncji u Piotra Schóf-fera. Mszał ozdabia drzeworyt ukazujący Chrystusa na krzyżu, z Marią i św. Janem. Podobna scena, ale już w wersji ręcznie kolorowanej, pojawia się również w Missale secundum Ritum et diecesim Wratislaviensis, wydanym w Bazylei w 1519 r. przez T. Wolffa.

Z uwagi na liczne drzeworyty artystów z kręgu Cranacha szczególnie cenna jest, wydana w 1547 r. w Wittenberdze w oficynie H. Luffta, Hauspostille Marcina Lutra, szeroko rozpowszechniona w okresie reformacji. Wśród XVI w. starodruków zwracają uwagę prace osób związanych z Lutrem: jego sekretarza, filologa i kaznodziei, Theodorusa Vitusa, czy też najbliższego współpracownika - Melanchtona. Ten drugi, znany filolog, humanista, teolog i reformator szkolnictwa, był autorem wydrukowanego w Wittenberdze w roku 1570 u J. Cratona Examen eorum, dzieła z zakresu teologii dogmatycznej, spisanego w formie listy pytań i odpowiedzi dla kandydatów na urzędy kaznodziejów. Również w Wittenberdze, ale już u H. Luffta w 1543 roku wydane zostało In Danielem Prophetam, dzieło przyciągające uwagę pergaminową oprawą. Na przedniej okładzinie znajduje się superekslibris w kształcie koła, w które wpisano tarczę herbową z lwem stojącym na tylnych łapach na gałęzi. Na tylnej okładzinie nad herbem dodano hełm z labrami i klejnot w kształcie lwiej łapy. W otoku superekslibrisu wytłoczono napis ARMA HESSICA ANNO 1525, wskazujący na właściciela, którym był Johannes Hess, prawnik, teolog, sekretarz biskupa Jana V Turzo w Nysie, później ewangelicki pastor w kościele św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Hess jako zwolennik Lutra związany był z ruchem reformacji. Zasłynął też jako miłośnik i kolekcjoner książek.

Zgromadzone przez WBP starodruki są cennym źródłem do badania dziejów i kultury polskiej. Większość poloników wydana została w znanych oficynach Krakowa: Jana Hallera (w 1519 r. - Mikołaja z Błonia Tractatus sacerdotalis de sacramentis, opracowany na zlecenie biskupa S. Ciołka podręcznik spełniania sakramentów jest starannie wydrukowanym postinkunabułem z abrewiacjami i ko-lofonem), Hieronima Wietora (w 1535 r. - Mikołaja Jaskiera Juris Provincialis quot speculum saxonum, dzieło kodyfikujące prawo miejskie, na polecenie króla Zygmunta Starego obowiązywało na terenie całego kraju), Jakuba Siebeneiche-ra (w 1584 r. - Jakuba Wujka Postilla Catholica, dzieło znaczące dla katolików, pięknie wydane z dużą ilością drzeworytów), Łazarza Andrysowica (w 1599 r. -

51