274844821

11

O kształtowaniu się zapotrzebowania na psychologię pracy

Okres „naukowego zarządzania*

W okresie tym zapotrzebowanie na psychologię wiązało się z tworzeniem systemu naukowej organizacji pracy, w którym wiedza o naturze człowieka była przydatna do działań związanych z doborem oraz odpowiednią zachętą do pracy nieinteresującej.

W systemie Taylora Cl91l) postępowano w ten sposób, ze wybierano człowieka wyjątkowo silnego fizycznie, pracowitego i oszczędnego, umawiano się z nim, że będzie tak dokładnie Jak maszyna wykonywał szczegółowe polecenia, oraz zapewniano mu płacę o 60* wyższą od dotychczasowej. Konsekwentne przestrzeganie zasad tego systemu znacznie podwyższało wydajność pracy. Jeżeli wyniki racjonalnego doboru opartego na badaniach psychologicznych przyczyniały się do osiągnięcia wzrostu wydajności pracy, były przyjmowane. Jednocześnie wszakże zwracano uwagę, iż taka racjonalizacja wywiera negatywne skutki w szerszej niż indywidualna skali:    masowe zwalnianie robot

ników, nadmierną intensyfikację wysiłku, zabijsnis wszelkiej satys-fakcji z pracy wskutek absurdalnego rozdrobnienia pracy i pozbawiania robotników wszelkiej inicjatywy. Na taśmach Forda i w rzeźniach Chicago robotnicy wykonywali przez lata Jedną czynność trwającą zaledwie kilka sekund.

Łatwo zrekonstruować stereotyp robotnika, jaki wytworzyli sobie twórcy naukowej organizacji pracy. Był on człowiekiem pozbawionym Jakichkolwiek uzdolnień, siły chsrakteru, pracowitości 1 samodzielności, dlatego główna dyrektywa w zakresie motywowania ludzi do pracy sprowadzała się do szczegółowego kierowania robotnikiem za pomocą poleceń oraz kar i nagród C~cuklerka 1 bata*).

Ouż Jednak w badaniach kolejnych reprezentantów tego okresu,czyli Gilbretha. a w szczególności Gantta Cl9l9) akordowy, nieludzki