2904666232

12 Wprowadzenie

syntezy edukacji uniwersyteckiej i nauk o niej. Zamiast niej panoszy się mozai-kowość rozumienia podstawowych pojęć z tego zakresu. Wynika ona ze sprzecznych światopoglądów i założeń filozoficznych autorów”¹. Ponadto w myśleniu wielu osób o uniwersyteckim kształceniu „pokutuje” wywiedziony z tradycji oraz z koncepcji uniwersytetu liberalnego W. Humboldta „model” dydaktyki oparty na relacji mistrz-uczeń. W istocie relacja ta, będąca konsekwencją jedni badań i kształcenia, nie jest żadnym modelem ani żadną świadomie konstruowaną koncepcją dydaktyczną. Nie oznacza to, iż nie przedstawia żadnej wartości, wręcz przeciwnie. Nie może być jednak traktowana jako jedyny opis procesu kształcenia studentów ani przygotowywania do zawodu młodej kadry akademickiej.

Potrzeba napisania pracy — podejmującej próbę ukazania specyfiki akademickiego kształcenia, dokonania charakterystyki samej dydaktyki akademickiej oraz w pewien sposób porządkującej jej struktury teoretyczne — wyrosła przede wszystkim z doświadczeń w prowadzeniu zajęć z doktorantami przygotowującymi się do wejścia w rolę dydaktyka i nauczycielami akademickimi, a także z własnego namysłu nad zróżnicowaniem teoretycznym tej dyscypliny. Do niemal każdego zagadnienia przybliżającego proces kształcenia studentów można bowiem podejść bardzo różnorodnie, wręcz alternatywnie. Ważne zatem staje się odsłanianie teoretycznych podstaw budujących dany typ myślenia. W literaturze dydaktycznej często jednak podstawy teoretyczne opisów procesu kształcenia pozostają w sferze „milcząco przyjętych założeń”. Czasem także pomijanie ich w uzasadnianiu proponowanych rozwiązań praktycznych powoduje pewnego rodzaju chaos i splątania teoretyczno-praktyczne. Nieliczne prace, pozostające w czystości i spójności teoretyczno-praktycznej², zdają się potwierdzać słuszność powyższych obserwacji. W polskiej literaturze dotyczącej dydaktyki akademickiej, dydaktyki szkoły wyższej widać wyraźny niedostatek namysłu nad jej podstawami teoretycznymi. Rozprawa ta w zamierzeniu ma wyjść naprzeciw dostrzeżonym potrzebom.

Pierwszym celem podjętej pracy jest ukazanie specyfiki akademickiego kształcenia oraz ujęcie dyscyplinarne dydaktyki akademickiej. W tym miejscu chciałabym uczynić ważną uwagę terminologiczną dotyczącą tego, jak rozumiem pojęcie dydaktyki akademickiej. W literaturze przedmiotu przyjmowane są różne podejścia. Zdaniem S. Palki³ dydaktyka akademicka jest częścią składową dydaktyki szkoły wyższej. „Dydaktyka szkoły wyższej” w tym ujęciu jest pojęciem

1

   K. Denek, Uniwersytet w perspektywie społeczeństwa wiedzy. Nauka i edukacja w uniwersytecie XXI wieku, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Poznań 2011, s. 108, także K. Denek, Podmiotowość, partnerstwo, etos, „Forum Akademickie” 2010, nr 07—08.

2

   Przykładem takiej spójnej pracy pokazującej podstawy teoretyczne, z której wywiedzione zostają rozwiązania praktyczne, jest książka E. Filipiak, Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2009.

3

   S. Palka, Aktualne tendencje w dydaktyce akademickiej, [w:] Studenci we wspólnocie akademickiej, red. D. Skulicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007, s. 31.