2906543140

— Muzyka —

34

partyjny z 10 lutego „muzyka m.in. Szostakowicza, Chaczaturiana i Prokofiewa jest silnie związana z duchem współczesnej modernistycznej muzyki burżuazyjnej Europy i Ameryki, ilustrującej marazm tamtejszej kultury i zupełną negację sztuki muzycznej” (Meyer 1999: 212). W interpelacji zawarty był pogląd, iz zarówno treść muzyki, jak i forma powinny mieć związek ze społeczeństwem, które je wytworzyło, a przejawy nowoczesności wskazują na łączność z kapitalizmem, a więc ze światem klasowego wyzysku (MyccKHH 2004: 334).

Najistotniejszą konsekwencją rezolucji było wykluczenie Szostakowicza z grona profesorów Konserwatorium w Moskwie i Leningradzie oraz uznanie go za zawodowo nieprzydatnego (Wiszniewska 2000: 206). Zaczął się jeden z nąjtrud-niejszych okresów w życiu kompozytora. Aż do śmierci Stalina był artystą potępianym i ignorowanym, a jego utwory zniknęły z repertuarów wszystkich prestiżowych sal koncertowych. Kolejny raz zmuszony był pójść na ustępstwa, co skutkowało przyjęciem postawy winnego. Oportunizm kompozytora przejawiał się nie tylko w pisanych na zamówienie utworach, ale także w artykułach i wystąpieniach utrzymanych w tonie propagandy socjalistycznej (Meyer 1979:117). Wiele z tych wypowiedzi nie pochodziło od Szostakowicza, lecz zgadzał się on na sygnowanie ich swoim nazwiskiem, znąjąc konsekwencje niesubordynacji. Po śmierci Stalina w 1953 r. Szostakowicz jeszcze bardziej wzmocnił swoją pozycję. Podczas Warszawskiej Jesieni odbyło się wiele s|H)tkań z wielkim kompozytorem. Szostakowicz w jednym z wywiadów wypowiedział się na temat muzyki współczesnej:

(...) głęboko wierzy, iz zarówno teraźniejszość, jak i przyszłość należy do autentycznej muzyki, sztuki wielkich powszechnych treści, głębokiego humanizmu; sztuki, która jednoczyłaby ludzi, zwracałaby się do szerokich mas ludu, a nie do wąskiego kręgu cslelyzuj^cych specjalistów; sztuki, która budzi szlachetne uczucia i subtelne zrozumienie piękna (za: Meyer 1972: 140).

Mimo ze rok 1960 przyniósł kolejny cios kom-(tozytorowi - bez jego wiedzy zapisano go do

Konspekt 1/2014 (50)

partii, Szostakowicz zadedykował ukończoną rok później XII symfonię Leninowi. W następnych latach jeszcze mocniej rysowała się dwutorowość jego twórczości. Przejawem odwagi Szostakowicza było skomponowanie VIII kwartetu skrzypcowego, poświęconego ofiarom faszyzmu i wojny, oraz XIII symfonii, nazywanej niekiedy mszą żałobną i opowiadąjącą o zagładzie Żydów w Babim Jarze. Ostatnia dekada życia Szostakowicza przyniosła kompozytorowi pasmo sukcesów, które związane były z przyznaniem licznych nagród i odznaczeń, m.in.: Bohatera Pracy Socjalistycznej, Orderu Lenina, Medalu Sierpa i Młota. W prasie zaczęły pojawiać się artykuły wyrażąją-ce szacunek i uznanie dla twórcy. Dziennikarze prześcigali się w wymienianiu zasług kompozytora dla kultury ZSRR.

Życie w poczuciu zagrożenia i zakłamania odcisnęło piętno na psychice Szostakowicza, a także na jego spuściźnie muzycznej. Władza kontrolująca każdą sferę życia, także muzykę, starała się „pozbawić nosa” niepokornych twórców. Z wieloletniego pojedynku z władzą Szostakowicz wyszedł jednak zwycięsko, a jego talent obronił się sam.

LITERATURA

Meyer K., Szostakowicz, Kraków 1973.

Meyer K., Dymitr Szostakowicz. Z pism i wypowiedzi, Kraków 1999.

Meyer ^^Oddziaływaniesystemu totalitarnego na Pro-kojieira, Szostakowicza i Chaczaturiana, | w:) Muzyka i totalitaryzm, red. M. Jabłoński, J. Tatarska, Poznań 1996.

Meyer K., Dymitr Szostakowicz i jego czasy, Warszawa 1999.

Wiszniewska G., Galina. Historia mojego życia, prze!. A. Sitarski, Poznań 2000.

Bo/ikob, IIIocmuKouwł u Cnuuun. XyOo.whuk u t(a/)b_% M ock B<i 2006.

MyxccBa Jl., )Kmm>    lUocmuKo«wui_% Mo-

ck bu 1997.

MyccKHH C. A. CuMhie mammunihie Kounojumophi Poccuu. M ock Ba 2004.

CaMini, /I. K.. 1999, Ono ee.iuKU.y KOMmnumopou. MockBa.    ■