2906543595

110

1975, 1976) czy stopnia hemerobii (Jalas 1955; Sukopp 1969, 1972; Billwitz 1980), choć te ostatnie operują także innymi cechami wyróżniającymi, takimi jak udział antropofitów w zbiorowisku, czy charakter mozaiki zbiorowisk.

Drugim problemem, nie mniej ważnym, rzutującym na ostateczny wynik, jest rozstrzygnięcie kwestii, co przyjmujemy za przestrzenną jednostkę odniesienia. W dotychczasowej praktyce dość często przyjmowano jednostki administracyjne (wsie, gminy), co nie było słuszne, ponieważ podział administracyjny nie jest uzależniony od zmienności czynników środowiska geograficznego. Przy tego typu jednostkach zaciera się ich wewnętrzne zróżnicowanie. Tych wad nie rekompensuje łatwość uzyskania danych statystycznych dla takich powierzchni.

Niekiedy za podstawę przestrzennego odniesienia przyjmuje się siatkę regularnych powierzchni (kwadratów, trójkątów, sześciokątów itp.). Takie rozwiązanie ma szereg zalet, a mianowicie: wszystkie jednostki mają jednakowe powierzchnie, co ułatwia obliczenia; granice jednostek są regularne, niezależne od subiektywizmu autora; do analizy i prezentacji łatwo można zastosować metodę izolinii, co ułatwia wnioskowanie. Podstawową wadą tego podejścia jest nienaturalność granic i rozmywanie się charakterystyk poszczególnych jednostek (często w jednym kwadracie znajdują się dwa zupełnie różne typy krajobrazów).

Stosunkowo najlepsze do tego celu są naturalne jednostki podziału przestrzeni, mimo że wydzielanie ich jest obciążone subiektywizmem autora. Dają one największe możliwości wyciągania wniosków, porównań i korelacji z poszczególnymi elementami środowiska geograficznego i działalnością człowieka.

Analizę antropizacji środowiska okolic jeziora Wigry przeprowadzono w niezhierarchizowanych jednostkach naturalnych, większych i bardziej całościowych niż geokompleksy czy krajobrazy roślinne (ryc. 8). Przy wyodrębnianiu tych jednostek względnie jednorodnych uwzględniono zróżnicowanie rzeźby terenu, geologii, stosunków wodnych oraz roślinności.

Stopień antropizacji środowiska został obliczony dwoma metodami. W pierwszej metodzie (Kostrowicki 1982) określony jest wzorem

»/l6 d + r    ₂    ,    "

¹    i-1

gdzie: A — wskaźnik antropizacji środowiska, d — liczba domów (mieszkań), r — liczba miejsc rekreacyjnych (łóżek), P — powierzchnia jednostek w km².

Pierwszy człon wyraża bezpośrednią antropizację związaną z niszczeniem i wzbogacaniem (głównie w azot) środowiska przez mieszkańców. Mnożnik 16 przyjęto jako średnią liczbę mieszkańców w gospodarstwach domowych (cztery osoby) pomnożoną przez liczbę kwartałów penetracji terenu (cztery kwartały dla mieszkańców stałych, a jeden kwartał dla turystów)