2906543850

114

JrJk

Ryc. 1. Echiniscus spiniger Richt. (wg D. Nelsen 1978)

leń, stopę d palce. Palce są zakończone albo pazurami, jak np. u Tetrakentron, albo przylga-mi u Batillipes. Odnóża segmentu końcowego różnią się od tułowiowych ustawieniem i wykształceniem pazurków, które w skrajnym przypadku, jak np. u pewnych przedstawicieli rodzaju Hexapodibius_f zupełnie zanikają.

Ciało niesporczaków okrywa kutikulamy szkielet. Przedstawiciele rzędu Eutardigrada mają zwykle szkielet cienki delikatny, a u He-terotardigrada kutikula tworzy segmentalme płytki, których kształt i rzeźba jest ważną cechą systematyczną (ryc. 1). Niesporczaki przez cały ciąg swojego życia okresowo linieją, odrzucając nie tylko pancerz, ale także wyściółkę jelita przedniego i tylnego.

Budowa wewnętrzna niesporczaków jest bardzo uproszczona. Mięśnie nie tworzą jednolitego wora tylko oddzielne pasma. Nie ma układu krwionośnego ani oddechowego.

System nerwowy ma typowo drabinkową budowę. Składa się z mózgu, w którym można wyróżnić płaty środkowe i boczne, szerokiej obręczy okołoprzełykowej, zwoju podprzełyko-wego i czterech zwojów łańcuszka brzusznego połączonych -parzystymi konnektywami. Osobliwością centralnego systemu nerwowego (niesporczaków jest wykształcenie się dwu obrączek okołoprzełykowych. Jedna odchodzi od

Ryc. 2. Mózg niesporczaka: OG — zwój nadprzełyko-wy, SR — obrączka okołoprzełykowa, UG — zwój podprzełykowy, I — pierwszy zwój łańcuszka brzusznego (wg B. Walz)

Ryc. 3. Głowa niesporczaka (oryg.)

środkowych płatów mózgu i szerokim płaszczem otaczając przełyk dochodzi do zwoju pod-przełykowego; druga jest utworzona przez parę nerwów odchodzących od bocznych płatów mózgu, nerwy te łączą się z pierwszym zwojem łańcuszka brzusznego (ryc. 2).

Z narządów zmysłowych znane są oczy, włosy i brodawki czuciowe, a ostatnio w gardzieli zostały znalezione chemoreceptory.

Przewód pokarmowy niesporczaków składa się z trzech odcinków: jelita przedniego, środkowego i tylnego. W skład jelita przedniego wchodzą otwór gębowy otoczony u niektórych gatunków kutikulaimyimi blaszikami, wyciągnięta w rurę jama gębowa, zgrubiała gardziel o trójkątnym świetle, wyposażona w różnego typu przysadki tzw. plakoidy i wąski przełyk. Obok rury gębowej znajdują się dwa kuitiku-larno-wapienne sztylety, /wsparte na podpórkach (ryc. 3). Sztylety przy pomocy silnych mięśni prążkowanych wsuwane są przez specjalne otwory do jamy gębowej, a nawet częściowo wysuwane poza nią na -zewnątrz. Służą do przebijania komórek roślinnych lub zwierzęcych, których treścią (wciąganą ssącymi ruchami gardzieli) niesporczaki się żywią. Ostatni odcinek jelita przedniego — -przełyk — otwiera się do obszernego jelita środkowego, o jednowarstwowym nabłonku.- Wzmacniają go pasma mięśni, ciągnące się równolegle i w równych odstępach od przełyku i kończące w pewnej odległości od jelita tylnego. W jelicie środkowym nad rąbkiem szczoteczkowym znajduje się błona troficzna. Jelito środkowe u niektórych przedstawicieli Heterotardigrada tworzy 5 lub 6 bocznych uchyłków. Krótkie wysłane kutikulą jelito tylne kończy się u Hete-rotardigrada oddzielnym otworem odbytowym, a u Eutardigrada sięga do (kloaki.

Na granicy jelita środkowego i tylnego uchodzą trzy cewki Malpighiego. Z przewodem pokarmowym związane są także gruczoły ślinowe, uchodzące do jamy gębowej. Gruczoły te podczas linienia odbudowują sztylety, dlatego nazywa się je także gruczołami sztyletowymi.

Znaczna część niesporczaków pobiera pokarm •roślinny. Bakterie, sinice, okrzemki, zielone glony lub treść komórek mszaków i roślin