2910489683

„Dzieje Galicji”. Historia polityczna, idei i ruchów społecznych (1772-1918), opublikowany pośmiertnie w Pracach I Ii statycznych WSP (1992).

Obok przygotowania licznych źródłowych biografii wybitnych postaci podziemia niepodległościowego lat 1830-1848, przez 14 lat pracował nad przewodnikiem bio-bibliograficz-nym Towarzystwo Demokratyczne Polskie. Pizywód-cy i kadry członkowskie (1964). Zawarł w nim prawie 4500 tysiąca haseł osobowych ludzi związanych z działalnością Wielkiej Emigracji, przez co do dziś przewodnik stanowi niezastąpioną pomoc dla badaczy ruchów narodowowyzwoleńczych oraz historyków literatur)’ polskiej. Wysiłek ten zaowocował również licznymi pracami nad dziejami emigracji oraz edycjami źródeł. Później przyszły badania nad Wiosną Ludów, ruchami demokratycznymi i chłopskimi, dziejami Krakowa, wreszcie historią prasy i prasoznawstwem (Prasa Galicji i Rzeczypospolitej Krakowskiej, 1979). Publikacje z tego ostatniego zakresu oraz działalność organizacyjna pozwalają widzieć Tyrowicza wśród współtwórców tej dziedziny nauki.

Nieustannie uprawiał krytykę naukową. Liczne recenzje i polemiki, które nie zawsze przysparzały Mu przyjaciół, cechowała rzeczowość i szacunek dla faktów oraz autorów. Trudno spotkać złośliwą czy napastliwą recenzję pióra Mariana Tyrowicza. Zawsze podkreślał bezwzględny wymóg uwzględniania cudzego dorobku, z dezaprobatą natomiast przyjmował jego przemilczanie (Coś niecoś o obyczaju przepisywania zamiast przypisów, 1973). Pozostawił około 1500 publikacji, wspaniałe pamiętniki w dwóch tomach, autobiografię historyka — W poszukiwaniu siebie... (1988) oraz Wspomnienia o życiu kulturalnym i obyczajowym Lwowa 1918-1939 (1991). Te ostatnie prace są barwną dokumentacją nie tylko żyda osobistego, lecz i środowisk, w których przyszło Mu działać, stanowiąc nieocenione źródło informacji w badaniach humanistycznych.

Żył i tworzył w określonych uwarunkowaniach dziejowych. W dorosłe życie wkraczał w^r czasach austriackich, przeżył dwie wojny światowe, zmiany systemów politycznych, różne, mówiąc oględnie, „mody historyczne” — lecz jako badacz pozostał sobą. Jak każdy człowiek miał swoje słabostki, sympatyczne, chociaż niektórzy, głównie z jego pokolenia, odbierali je jako wady. Być może dlatego nie udało Mu się, chociaż był czas, że chciał zostać prodziekanem, pełnić żadnej funkcji w akademickiej hierarchii. Najwyższą z nich było kuratorstwo Studenckiego Koła Naukowego Historyków. Dzięki tej funkcji ku zadowoleniu studentów oraz młodszych pracowników, wraz z docentem Janem Perdenią, był stałym uczestnikiem klikudniowych, programowych jeszcze wycieczek historycznych.

Twórczości Mariana Tyrowicza poświęcona była sesja naukowa w dniu 12 kwietnia 2002 roku, zorganizowana przez Katedrę Historii XIX wieku Akademii Pedagogicznej oraz Zarząd Oddziału Krakowskiego Polskiego ló-warzystwa Historycznego. Przewodniczyli jej prof. Ludwik Mroczka, dyrektor Instytutu Historii AP i prof. Andrzej Chwalba, prezes Zarządu Pi li. Po słowie wstępnym prof Feliksa Kiiyka referaty obrazujące dorobek Profesora w różnych dziedzinach pisarstwa historycznego przedstawili dr Józef Ilampel, prof. Czesław' Majorek, prof. Andrzej Notkowski, prof. Michał Śliwa i prof. Henryk W. Żaliński. Wśród licznie zgromadzonych uczestników byli przedstawiciele różnych środowisk naukowych, wychowankowie i uczniowie Profesora, studenci oraz członkowie Jego rodziny. Cenne uzupełnienia do zaprezentowanych referatów wnieśli prof. Henryk Kocój z Uniwersytetu Śląskiego, pierwszy asystent Profesora, dr Sylwester Dziki, wieloletni współpracownik Tyrowicza na niwie prasoznawczej i prof. Henryka Kramarz, która zaprezentowała nagrany z Nim przed laty wywiad. Ponadto kilka osób złożyło na piśmie teksty swoich wystąpień. Całość materiałów z sesji zamierzamy opublikować w oddzielnym tomie.

Józef Hampel