2918586970

65

fotograficzne gatunki dziennikarskie...

Gatunki dziennikarskie występują w obrębie poszczególnych rodzajów, jak zaznaczono wcześniej, przenikają się wzajemnie bez szkody dla tekstów, a nawet to przenikanie świadczy o tym, że nie ulegają one skostnieniu. Pojawiają się nowe nazwy odmian gatunkowych (m.in. reality-show, czat, błogi reportażowe, fotoblogi). Dziennikarze wychodzą stale naprzeciw oczekiwaniom odbiorców, co zaraz jest także odnotowywane przez badaczy mediów¹. Dzięki rozwojowi mediów, w sposób naturalny, gatunki prasowe zostały zastosowane w rodzajach elektronicznych: radiowym, telewizyjnym, internetowym; w niewielkim stopniu odchodząc od sztywnych reguł, dostosowywały się do nowej formy przekazu.

Tak jak rodzaje literackie rozwinęły właściwe sobie środki wyrazu artystycznego (liryka - posługiwanie się monologiem autorskim; epika - opowiadanie w pierwszej i trzeciej osobie urozmaicone monologami i dialogami; dramat - układ monologów i dialogów)², tak podobną drogą poszły rodzaje i gatunki dziennikarskie, wyznaczając sobie odrębny sposób wyzyskiwania tworzywa. Z tą różnicą; że dziennikarstwo jako sztuka użytkowa jest zjawiskiem zdecydowanie młodszym od literatury jako sztuki artystycznej i - jak zauważył Jan Trzynadlowski - weszło ono „na teren społecznego oddziaływania, faktycznie zajęty przez literaturę, która nader często przedtem, jak również i potem spełniała z bardzo dobrym skutkiem funkcje prasy, funkcje publicystyczne”³.

Rodzaje dziennikarskie - prasowy, radiowy, telewizyjny i internetowy

- różnią się od siebie odmienną poetyką przekazu. W dziennikarskim rodzaju prasowym - przekaz pisany ulega transformacji⁴. Sztuką jest więc takie wpływanie przez dziennikarza na odbiorcę, dobieranie przez niego odpowiednich słów i środków, by odbiorca umiał wyobrazić sobie przedstawianą rzeczywistość. Dla lepszej percepcji teksty ilustrowane są (nie zawsze) dodatkowo fotografiami, będącymi dokumentalnym, obrazowym ich zapisem⁵. W rodzaju radiowym słowo uzupełniane jest o efekty dżwięko-

1

   Por. K. K r z y s z t o f c k: Infotainment. Dziennikarstwo w święcie przemysłów informacyjnych, [w:] Media i dziennikarstwo na przełomie wieków, Warszawa 1998, s. 116-125; Dziennikarstwo i świat mediów pod red. Z. Bauera i E. Chudzińskiego, Kraków 2000; Nowe media - nowe w mediach pod red. I. Borkowskiego i A. Woźnego, Wrocław 2001; M. Mrozowski; Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001; Polskie media u progu XXI wieku, pod red. J. Adamow-skiego i M. Jabłonowskiego, Warszawa 2001; O warsztacie dziennikarskim, pod red. J.Ada-mowskiego, Warszawa 2002; W. Pisarek; Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2003; M . Wo j t a k; Gatunki prasowe, Lublin 2004.

2

   J. Krzyżanowsk i; Nauka o literaturze, Wrocław-Warszawa-Krak ów 1969, wyd. II, s. 82 oraz H . Markiewicz: Rodzaje i gafunki literackie, [w:] Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1966, s. 147.

3

   J. Trzynadlowski: Sztuka słowa i obrazu. Studia tcorctycznolitcrackic, Wrocław-Warszawa--Kraków Gdańsk-Łódź 1982, s. 360. Nic zagłębiając się w rozważania natury historycznej, zaznaczmy jedynie, że prasa i czasopiśmiennictwo w sensie nowożytnym ukształtowało się w XVIII wieku - dla Francji był to okres rewolucji, a dla Polski - oświecenie i czasy Sejmu Czteroletniego, natomiast początki dziennikarstwa nowożytnego z formowaniem się świadomości gatunkowej następują w wieku XIX.

4

   Por. K. Kąkolewski: Wokół estetyki faktu, [w:] Gcnologia polska. Wybór tekstów, Warszawa 1983, s. 497, 500.

5

   Por. W. Furman, A. Kaliszewski, K. Wolny-Zmorzyński: Gatunki dziennikarskie, dz.

cyt., s. 26-31.