2964938707

NAUKOWEGO I SPOŁECZNEGO. 153

w krucyacie tej wzięła udział i prasa ministeryalua, natomiast dzienniki mołdawskie stanęły bardziej na uboczu. Ataki te nieco ucichły dopiero po ogłoszeniu słynnego apologetycznego dziełka Pravoslavia Romana („Rumuńskie Prawosławie^w). Dziełko to wydane, — jak sądzono przez chwilę — przez katolickiego biskupa z Jass, wyszło właściwie z pod pióra Dr. Narsete Mariann, rodowitego Rumuna i gorliwego katolika; rzuciło niemały popłoch w przeciwnym obozie i stało się powodem zaciętych dziennikarskich sporów i w Rumunii i za granicą. Autor umiał przemówić do swych współziomków własnym ich językiem, umiał trafie i trafił do ich przekonania, a kto tutaj żyje, ten wie dobrze, że rozprawa ta i ze względu na treść i ze względu na formę, choc za granicą Rumunii nie jednemu forma ta do przekonania nie trafiła, na najwyższe zasługuje pochwały. Czemuż broszura taka nie okazała się wcześniej, np. w r. 1883, jako odpowiedź na pamflet „Papiestwo“ ? Katolicy uniknęliby byli wielu przykrości, ustrzegliby się przed wielu napadami gazeciarskimi, gdyby przeciwnicy ich wiedzieli, że „wsi strzegą psy,^tt jak wyraża się rumuńskie przysłowie.

Prócz wyliczonych już burz i zewnętrznych niejako utarczek, napotykają katolicy mołdawscy na inne, a nie małe trudności w wykonywaniu swej religii. W ogóle w całej Mołdawii znajduje się około 64.000 katolików i to rozsypanych w 234 wsiach i miasteczkach, z wyjątkiem paru większych wsi w okręgu Roman i Bacau pomieszanych z prawosławnymi. Kościołów i kaplic publicznych, przeważnie nadzwyczaj ubogich, liczymy około 120; parafij tylko 26, a kapłanów misyonarzów, włączając i samegoż biskupa tylko 27 między którymi największa częśc ma przeszło 40, 50 lub 60 lat, a dwóch najstarszych skończyło 74 lat i pracować już nie mogą. Wszyscy proboszcze, z wyjątkiem proboszczów z Jass i Galaczu, obsługiwać muszą kilka miasteczek lub wsi i kilka kościołów. Dość powiedzieć, że do niektórych parafij należy 20, czasem 30 i więcej jeszcze wiosek, z których kilka odległych bywa o 40 do 50 kilometrów od siedziby proboszcza. Złe drogi, rwiące strumienie, i rzeki

¹ W liczbę tę nie wchodzą trzej Ojcowie Jezuici i dwóch księży świeckich, z których jeden skończył 83 lat życia i choruje na wodną puchlinę; drugi rodem Francuz, jest kapelanem w domu pewnej prywatnej rodziny.