7960662120

domicnie sobie twórcy, że będąc cząstką tej społeczności, bierze swą pracą czynny udział w formowaniu rzeczywistości.

„Świat poznaje się nie po to, aby go objaśniać, opisywać lub artystycznie reprodukować — lecz aby go przerobić" — oto dewiza tej nowej filozofji sztuki, której na imię soc. - realizm. Lecz, aby życie w pożądanym duchu przerobić, trzeba się nauczyć chwytać prawdę życia nie w jej formie zastygłej, lecz w procesie jej nieustannego rozwoju.

Oto jak formułuje ten problem jeden z najwybitniejszych teoretyków sowieckich Łunaczarskij:    „Prawda niepodobna

jest do siebie, ona nie siedzi na miejscu; prawda to ruch, konflikt, walka, to dzień jutrzejszy i tak ją należy widzieć. W tej projekcji na przyszłość tkwi leż i zadatek na realistyczny romantyzm⁴*.

Tak dynamicznie pojmowana metoda odtwarzania rzeczywistości wymaga oczywiście od twórcy zrozumienia sensu zachodzących w życiu zmian, co więcej, wymaga określonego ustosunkowania się ideowego i całkiem aktywnego na nie reagowania. Bierne kopjowanie natury, które jest najłatwiejszą i najpowicrzchowniejszą formą artystycznego jej widzenia, traktowane jest jako faktografja, naiwny i wulgarny naturalizm, namiętnie zresztą przez krytyków i historyków* sow. sztuki zwalczany.

Wobec znaczenia, jakie odgrywa w sztuce sow. jej celowość, wobec zresztą zadań włożonych na nią przez, samo życie — urasta jej treść ideowa, tematyka do roli największej dźwigni sztuki, staje się niemal jej fetyszem. Ludzie walki i pracy, ludzie w pocie czoła wykuwający swą przyszłość, zbiorow^TC zmaganie się mas ludzkich z przeciwnościami, ich drobne i wielkie zwycięstwa, patos wreszcie codziennej walki o byt — oto treść tej sztuki, nie uznającej „ubronzow^Tienia“ indywidualnego bohaterstwa, jako też igraszek i smukos/.ostw*a estetycznego. Na fantazje Iwńrczą nie opartą o rzeczywistość, na wyczyn artystyczny nie powiązany ideow^ro z dokonywującym się przewrotem społecznym niema ani czasu ani miejsca w sowieckiej rzeczywistości.

Takie wciągnięcia sztuki w* orbitę zadań społecznych, specjalnie zaś zadań rewolucyjnych, wymagało ogromnego wysiłku intelektualnego ze strony starszej i nawet młodszej generacji artystów. Jeśli obserwujemy od kilkunastu lat gorączkową walkę o nowy styl w* sztuce sow., to zjawisko to tłumaczy się właśnie indywiduali-stycznem nastawieniem wielkiej ilości artystów, trudnością ich twórczego wyżywania się na tle nowej rzeczywistości oraz nieprzezwyciężeniem reminiscencji z poprzedniego okresu. Ten konflikt nie jest jeszcze dotychczas całkowicie przezwyciężony. Ucieczka od rzeczywistości w sferę marzeń, próby estetyzowania niesfornych romantyków i fanatyków* formalizmu (Ma lewicz, Tallin, Tyszler, Lubas) są zjaw*is kiem dziś jeszcze aktualnem. Znaczyło by to, że przetrawienie nowej ideologji so cjalistycznej, przeistoczenie sw*ej psychik w* sensie kolektywnym oraz przetrawienie całkowicie no w* ej estetyki jest zadaniem, któremu sprostać jest bardzo trudno.

1\ Bogorodskij.    „Braciszek**.

W tym okresie wzmożonej działalno ści na całym obszarze państwa sowiec kiego oraz odrodzenia życia mnóstwa narodowości, krystalizuje się już całkowicie kierunek i metoda twórcza, obejmująca wszystkie dziedziny sztuki i zmierzająca świadomie i programowo do wyrażenia stylu epoki.

Prosty, surowy w swym wyrazie i o-szczędny jest język, w jakim przemawia do mas realistyczna sztuka sowiecka. Prosty, jak te masy robotniczo - włościjańskie; surowy i poważny, jak ta ich praca, którą w imię lepszej przyszłośei w* zgodnym rytmie wykonują.

Najlepiej też styl soc. - realizmu zaobserwować możemy na postaeiaeli ludzkich bądź to w* większych, zbiorowych kompozycjach, bądź w poszczególnych portretach. Niezwykła powaga, niemal surowość bije 7 tych zaciętych w swej woli postaci

19