Styl poznawczy - preferowany sposób funkcjonowania poznawczego (poznawania świata), odpowiadający indywidualnym potrzebom jednostki.
1. TEMPO POZNAWCZE (wg Kagana)
Tempo poznawcze jest wymiarem raczej stabilnym i trudno poddającym się zmianie. Badania pokazują, że jest również uwarunkowany biologicznie (dziedzicznie) i jego przejawy można obserwować u dzieci od najmłodszych lat życia.
Impulsywność |
Refleksy jność |
Relatywnie niezmienna tendencja do szybkiego udzielania odpowiedzi i popełniania wielu błędów |
Relatywnie niezmienna tendencja do długiego namyślania się i popełniania niewielu błędów |
Beztroska, tendencja do zadowalania się pierwszym lepszym rozwiązaniem |
Silna kontrola poznawcza |
Preferowanie wzmocnień natychmiastowych choć niewielkich (np. ustnych pochwał) |
Preferowanie wzmocnień maksymalnie dużych, choć odroczonych (np. świadectwo z czerwonym paskiem) |
Podejmowanie ryzyka poznawczego |
Unikanie ryzyka poznawczego |
Chaotyczne poszukiwanie informacji |
Systematyczne, uporządkowane zdobywanie wiedzy |
Lęk przed własną niekompetencją |
Lęk przed dezaprobatą społeczną |
2. ABSTRAKCYJNOŚĆ - KONKRETNOŚĆ. (Goldstein i Scheerer)
To wymiar określający preferencje dotyczące poziomu ogólności stosowanych kategorii poznawczych.
Konkretność |
Abstrakcyjność |
Posługiwanie się konkretnymi przykładami pojęć i schematów poznawczych -wyobrażeniowy styl poznawczy |
Posługiwanie się ogólnymi pojęciami i schematami poznawczymi - pojęciowy styl poznawczy |
Pojawia się w rodzinach hamujących eksplorację i samodzielność dziecka -autokratyczny styl wychowania |
Pojawia się w rodzinach stawiających na samodzielne rozwiązywanie problemów życiowych przez dziecko, samodzielne tworzenie standardów i reguł postępowania na podstawie dostępnych informacji |
Mała elastyczność myślenia, posługiwanie się znanymi schematami, przydatnymi w rozwiązywaniu prostych zadań szkolnych. |
Większa elastyczność myślenia, umiejętność poszukiwania informacji i ich wykorzystywania w toku zdobywania wiedzy rozwiązywania skomplikowanych zadań |
Zależność od autorytetów, wyciąganie często pochopnych sądów o innych ludziach. |
Większa niezależność od autorytetów, mniejsza agresywność, obiektywność sądów o innych ludziach |
Preferowanie wartości teoretycznych, społecznych i ekonomicznych |
Preferowanie wartości estetycznych, społecznych i religijnych |
Wyniki badań pokazują, że nie warto przestawiać ukształtowanego stylu poznawczego, lecz pomagać ludziom w zdobyciu samowiedzy dotyczącej własnego stylu, jego plusów i minusów a także ćwiczyć giętkość posługiwania się różnymi stylami
12