3132015190

prof. dr hab. Ewa Jaskółowa

Analiza i interpretacja tekstu literackiego na lekcji a przygotowanie do egzaminu maturalnego

I. Podstawy teoretyczne i świadomość metodologiczna nauczyciela

1.    Programy nauczania i podmiotowość nauczyciela:

Nauczyciel języka polskiego, uczący w szkole średniej, może wybrać spośród 23 programów nauczania. Różnice między tą imponującą liczbą sprowadzają się do trzech typów ujęć programu: ujęcia chronologicznego, problemowego i łączącego chronologię z ujęciem problemowym. Wszystkie natomiast programy łączy zasada rezygnacji z wykładu historii literatury na korzyść poznawania tradycji. Poznawanie to może odbywać się w porządku chronologicznym lub problemowym, a wybór zależy od nauczyciela. Jeśli dostrzega on bowiem porządkujący walor chronologii, może i powinien zaplanować pracę z tekstami, które uporządkowane będą w sposób chronologiczny. Jeśli natomiast uzna, że klasa, z którą pracuje, potrafi zbudować oś chronologii, nanosząc na nią-jak rodzaj puzzli - kolejne elementy, które przy końcu edukacji utworzą wzajemnie przenikające się i spójne relacje, to może z chronologii zrezygnować. Powinien wszakże uświadomić sobie, że proces dydaktyczny musi być zorganizowany tak, by na każdej lekcji polskiego uczeń miał okazję czytania, analizowania i interpretowania utworu literackiego lub jego fragmentu.

2.    Praca z tekstem jako zasada organizacji każdej lekcji

Pierwsza zasada, która powinna być systematycznie realizowana, to praca z tekstem literackim. Naczelnym jej celem jest przechodzenie od tekstu do kontekstu. Oznacza to, że wszelkie uogólnienia interpretacyjne muszą wypływać z analizy utworu lub jego fragmentu. Uczeń na lekcji zbiera „materiał” do uogólnień, które będą dotyczyły różnych kwestii: programu poetyckiego, prądów, konwencji, w których utwór jest realizowany, zadań literatury wyznaczanych przez różne epoki i różnie rozumianych przez pisarzy kolejnych czasów. Kontekstem będzie więc w równym stopniu inny tekst literacki (np. Biblia) jak i obraz malarski, rzeźba, film, sztuka teatralna, czy utwór muzyczny.