2964939001

442 i SPRAWOZDANIE Z RUCHU RELIGIJNEGO,

z niechęcią, czy to zupełne zrzucenie maski nazwać można roztropnem; inni jeszcze, czy szaloną dumą natchnionym wyrazom nie odpowie niebawem, jak zawsze odpowiadała w historyi świata, zasłużona kara. Takie nawet gazety, jak Popolo Romano, Perseveran&a_f Fan-fulla , wystąpiły przeciw urzędowemu kułtowi Crispiego dla „Bogini rozumu“ w całym szeregu ostro a jędrnie napisanych artykułów: „Bądź co bądź — czytamy w Fanfulli — ogłoszenie racyonalisty-cznego państwa ludowi, mającemu silną wiarę i rządzącemu się zasadami, podyktowanymi przez tę wiarę, trudno, co najmniej, nazwać roztropnem. Lecz pomijając już tę kwestyę, napotykamy w samej mowie szereg sprzeczności, których wytłumaczenie przechodzi granice zwykłego ludzkiego rozumu. Pozwolimy tylko sobie zadać parę pytań,

1)    Jeżeli Włochy głoszą i inaugurują erę wolności sumienia, jakże mogą jednocześnie propagować kult racyonalizmu ?

2)    Czy wolno za panowania tej bezwględnej wolności głosie krucyatę za wprowadzeniem wynalezionej przez prezesa ministrów „religii dobrego^u?

8) Jaką właściwie religię każe nam minister wyznawać?

4) Czy pierwszy artykuł statutu został już przemazany, czy też jeszcze nietknięty istnieje ?“

Opinia publiczna zaniepokoiła się, i dlatego nadworny organ Crispiego, liiforma usiłowała w dwuznacznych, co prawda, wyrazach przedstawić program prezesa ministrów, jako zupełnie niewinną, wyłącznie w zakresie teoryi obracającą się, do praktyki życia nie sięgającą tezę. Z drugiej strony, w odpowiedzi na ostatnie pytanie przez Fanfullę zadane, rozeszła się po Rzymie pogłoska, że istotnie Crispi zamierza przekreślić pierwszy artykuł statutu, mocą którego religia katolicka uznaną jest dotąd za panującą we Włoszech. Pogłoska ta napozór brzmi nieprawdopodobnie, a jednak, kto zwróci uwagę na systematyczne prześladowanie religii katolickiej przez rząd włoski, kto przypomni sobie, z jaką bezwzględnością uciekano się w tym kierunku do wszelkich możliwych, i zdawałoby się niemożliwych środków, prawdopodobieństwa jej nie odmówi. Do tego przecież jawnie, jako do jednego z głównych swych celów, zdąża wolnomularstwo włoskie; a jak dalece Crispi jest narzędziem w rękach sekty, jak rząd włoski dokładnie spełnia dane przez nią po-