3184151687

życia człowieka dorosłego i zarazem ważnym czynnikiem wyznaczającym szansę osiągnięci wysokiej jakości życia.

Nie jest łatwo uporządkować obraz środków i form edukacji dorosłych. Przecież różne funkcje i cele edukacji dorosłych realizują się bynajmniej nie tylko przy użyciu jakiś specjalistycznych środków, w ściśle określonych sytuacjach, w specjalnych formach organizacyjnych, ale także mogą się realizować na marginesie lub w związku z innymi, poza edukacyjnymi przedmiotami, sytuacjami, instytucjami, formami. Jest to bowiem zawsze zależne od tego, czy ludzie, jako podmioty procesów edukacji "uaktywniają" dane przedmioty, formy, sytuacje, dla realizacji zamiarów związanych z bardziej czy mniej uświadomionymi, bardziej lub mniej systematycznymi, bliskimi czy perspektywi-stycznymi przekształceniami we własnej osobowości lub osobowości innych ludzi, z którymi wchodzą w kontakty wychowawcze.

Kiedy mówimy o środkach edukacji dorosłych, to w gruncie rzeczy musimy wskazać na dwie ich grupy rodzajowe: środki do celu i środki podstawowe? Przez środek do celu będziemy rozumieli zdarzenie, a w szczególności jakiś czyn, który prowadzi do osiągnięcia antycypowanego celu¹. Jest to więc zdarzenie będące warunkiem wystarczającym do osiągnięcia celu. Środki podstawowe, które E. Wight Bakke określa jako te ludzkie, materiałowe, ideowe i naturalne elementy świata, które używane są w działalności². Będą to, np. książki, pióro, pomysł idea.

Środkami do osiągnięcia celów edukacyjnych są zasadniczo sytuacje edukacyjne, a więc takie układy warunków, które sprzyjają, pobudzają i wymuszają rozwinięcie aktywności prowadzącej do realizacji antycypowanych celów edukacyjnych. Na ogól nie idzie tu o pojedyncze sytuacje, chociaż mogą one służyć osiągnięciu jakichś odcinkowych celów szczegółowych, ale o całe wiązki i sploty sytuacji, prowadzących w dłuższym przedziale czasu do ukształtowania określonych dyspozycji osobowościowych.

Formy. Natomiast termin forma edukacji dorosłych albo służy do opisu jakiejś trwałej struktury organizacyjnej o pewnych cechach i właściwościach, złożonej a rzeczy, ludzi, środków podstawowych, ustalonych sposobów działania, takich jak np. jak instytucje, zrzeszenia, placówki, itp. Forma zasadniczo nie opisuje aktywności w ujęciu dynamicznym, ale w ujęciu statycznym, odpowiada na pytanie jaką ono ma postać organizacyjną czy techniczną. Metoda może być drogą do pożądanego celu, intersubiektywnie doświadczoną i skuteczną, to ona implikuje dobór środków i form działania,

6

1

   T. Kotarbiński. Traktat o dobrej robocie. Wrocław 1958 r.

2

   E. W. Bakke, Pojęcie organizacji społecznej. Warszawa 1965 r.