3329133202

systemy poślizgów S\ i S₂. Są to systemy, posiadające największe efektywne naprężenia styczne dla odpowiednich ziam.

W sąsiedztwie granicy ziarna kierunek działania efektywnego naprężenia stycznego zmienia się, z powodu pewnej sprężystej anizotropii. Prowadzi to do aktywacji źródeł w sąsiedztwie granicy i do poślizgu w systemie Ój w ziarnie 1 i S₂ w ziarnie 2. Zmiana kąta działania kierunku maksymalnego naprężenia stycznego wraz ze zmianą osi obciążenia, prowadzi do poślizgu poprzecznego, schematycznie oznaczonego na rysunku 1.14b jako Si i S₂ , odpowiednio w ziarnie 1 i 2. W rezultacie dochodzi do znacznego niedopasowania sieci krystalograficznej w obszarze przylegającym do granicy ziarna, przez co umacnia się on znacznie szybciej niż samo wnętrze ziarna.

Rys. 1.13 przedstawia schematyczny podział ziarna na dwa obszary: centralny -„rdzeń” i obszar granicy ziarna, zwany „płaszczem”. Stosunek objętości tych dwóch obszarów zależy od wielkości ziarna. Gdy zmniejsza się wielkość ziarna, „płaszcz” staje się proporcjonalnie większy, jak pokazano na Rys. 1.13b [78], Jak już wspomniano, odpowiedź mechaniczna (odpowiedź na naprężenie uplastyczniające) każdego z tych obszarów jest inna - umocnienie odkształceniowe jest wyraźniejsze w obszarze „płaszcza”.

Rys. 1.13 Schemat kompozytowego mechanizmu odkształcenia ..rdzeń i płaszcz". Ziarno typowe -a), ziarno rozdrobnione -b)[78].

Wnętrza ziam poddane są bardziej jednorodnemu stanowi naprężenia, podczas gdy w „płaszczu” jest kilka czynników powodujących zwiększone umocnienie: źródła dyslokacji, zmiana w orientacji płaszczyzny maksymalnego ścinania, niedopasowanie sprężyste i plastyczne [26, 27,75], 1.3.1.5 Powstawanie pasm ścinania

Cechą charakterystyczną procesu odkształcania materiałów ultra-drobnoziarnistych i nanokrystalicznych - a w wielu przypadkach bezpośrednią przyczyną braku umocnienia jest lokalizacja odkształcenia poprzez tworzenie się pasm ścinania [44, 78] (

Rys. 1.14). Jak już wspomniano, ograniczona skłonność do umocnienia odkształceniowego wynika z braku kumulowania się dyslokacji wraz z odkształceniem

20