3329133210

W celu uporządkowania istniejącego nazewnictwa w dalszej części pracy przyjęto następujący podział materiałów ze względu na uzyskany poziom rozdrobnienia i elementy strukturalne:

-    materiały ultra-drobnoziamiste,

-    materiały nanokrystaliczne,

-    materiały nanostrukturalne.

Najczęściej przyjmuje się, że odpowiednia dla danego stopnia rozdrobnienia struktury nazwa stosowana jest gdy dotyczy co najmniej 70% objętości. Należy w tym miejscu nadmienić, że stosowanie pojęcia nanomateriał powinno się ograniczać do takich materiałów, które oprócz silnego rozdrobnienia struktury (najczęściej poniżej lOOnm) charakteryzują się nowymi własnościami (fizycznymi, mechanicznymi) wynikającymi z tego rozdrobnienia [128], Początkowo nanomateriały uzyskiwane były głównie w niewielkiej objętości metodami, ogólnie określanymi pojęciem „bottom-up” - samoorganizacji (Rys. 1.2) - gdzie nanocząstki tworzono poprzez łączenie ze sobą atomów, klastrów atomów czy molekuł. Metody te obejmują takie procesy jak m.in. technika chemicznego osadzania nanocząstek z fazy gazowej, zagęszczanie nanoproszku, czy krystalizacja ze stanu amorficznego [30, 98, 62], a uzyskiwana tą drogą wielkość ziarna mieściła się poniżej lOOnm (Rys. 1.2).

Rys. 1.2 Zakres uzyskiwanego rozdrobnienia stniktury w metalach i stopach.

Druga grupa metod, pozwalających na uzyskanie większych objętości materiału o silnie rozdrobnionej strukturze (tzw. bulk materials), z materiału wyjściowego o strukturze typowej, ogólnie określana jest pojęciem Jop-dowrT - rozdrabniania (Rys. 1.3). Grupa ta obejmuje procesy, wykorzystujące silną akumulację odkształcenia (z ang. Severe Plastic Deformation - SPD), a także specjalne procesy przeróbki cieplno-plastycznej (z ang. Advanced Thermomechanical Processing - ATP)[3&, 39, 112, 139], Chociaż wykorzystanie silnej energii odkształcenia do rozdrabniania struktury było

9