3331457129

11

WSTĘP

matematyka obejmująca logikę, metafizykę, a nawet teologię. Dla zadań tej nauki potrzebny był język symboliczny (lingua characteristica), a samo uzyskiwanie wiedzy miało się dokonywać za pomocą rachunku (calculus ratioci-nator). Pierwszymi logikami, których prace są realizacjami takiego pomysłu, byli G. Boole (1815-1864) i G. Frege (1848-1925), który świadomie nawiązał do Leibniza. Prace Boole’a, z których najważniejsze są The mathematical analysis of logie (1847) i An investigation of the laws of thought (1854) oraz prace Fregego, z których podstawową jest Begriffschrift³ (1879), dały właściwy początek współczesnej logice formalnej. Istotny wkład w rozwój tej nauki wnieśli logicy polscy. Jeden z działów logiki, mianowicie logika zdań, była w okresie międzywojennym uznawana w świecie za polską specjalność.

Logika formalna jest podstawowa z punktu widzenia teorii logiki, stanowi właściwą teorię rozumowań. Rachunek logiczny stosuje się jednak do specjalnego języka, różnego od języka naturalnego, w którym na co dzień przeprowadzamy rozumowania. Z punktu widzenia zastosowania rachunku logicznego konieczny jest więc «przekład» z języka naturalnego na język logiki formalnej. Przekład taki zaś wymaga aparatu pojęciowego, który umożliwia analizę logiczną języka naturalnego. Takiego aparatu pojęciowego dostarcza semiotyka logiczna^{1 2}.

Logika formalna jest teorią, która jako taka nie musi być w pełni znana, aby mogła być stosowana. Umiejętnie rachujemy wcale nie zajmując się teorią arytmetyczną. Sprawnie korzystamy z komputerów nie studiując zasad budowy i nie studiując zasad programowania. Mając na uwadze praktyczne wykorzystanie logiki wystarczy więc ograniczyć znajomość do tych wyników i fragmentów logiki formalnej, które mogą być zastosowane w pracy np. prawnika. Logika praktyczna obejmuje więc to, co można określić mianem logiki nieformalnej, albo też semiotyki logicznej i te wyniki logiki formalnej, które mają charakter narzędziowy i mają przełożenie na zadania praktyczne, które stoją przed współczesnym człowiekiem.

Logika jest jedną z najstarszych nauk. Niektóre jej dawne osiągnięcia nawet w tych działach, które lepiej i trafniej ujmuje logika współczesna, są przedmiotem współczesnych studiów i nauczania, jak to jest w wypadku sylogistyki, której znajomość jest ważna dla np. teologów a także prawników.

Mimo że łacina przestała być językiem nauki, podobnie jak wcześniej greka — filozofii, nauka i filozofia czerpią ze skarbca i łaciny, i greki. Stworzona dawniej terminologia, głównie pochodząca ze średniowiecza, utrzymuje się do dziś. Tu też pozostaniemy przy wielu tradycyjnych terminach mając

1

Ideografia

2

Greckie cnyj,eLOV znaczy tyle, co „znak”.