3434597374

403

Paweł Czarnecki

tać, że wybór owych celów, zwłaszcza celów nadrzędnych, związanych z ideałem człowieka (wzorcem osobowym] jest zawsze w pewnym zakresie przedmiotem arbitralnej decyzji wychowawcy (np. twórców programów kształcenia i wychowania).

Innym istotnym pojęciem jest określenie „środowisko społeczne". W literaturze przedmiotu znaleźć można wiele różnych definicji pojęcia środowiska społecznego a także pewną ilość określeń o podobnym znaczeniu, takich jak środowisko lokalne lub społeczność lokalna. Pojęcia te nie mają ściśle ustalonego znaczenia, jednak ogólne rzecz biorąc odnoszą się do najbliższego otoczenia społecznego jednostki. Należy przez nie rozumieć grupę lub grupy społeczne, do których należy jednostka, wraz z relacjami panującymi pomiędzy członkami grupy. Różni autorzy kładą większy lub mniejszy nacisk na spójność tak pojętego środowiska, jego względną izolację od zewnętrznego otoczenia, obowiązujące w nim normy i wartości kulturowe, stopień wewnętrznego zróżnicowania (ekonomicznego, kulturowego, religijnego) itd. Istnieją różnorodne grupy, do których człowiek w ciągu życia należy, takie jak rodziny lub grupa rówieśnicza, i z których może w sposób dobrowolny lub mimowolny zostać wyłączony. Jednakże rezygnując z przynależności do konkretnych grup społecznych, człowiek nie rezygnuje z przynależności do otoczenia społecznego, zawsze bowiem pozostaje zależny od społeczności, w obrębie której egzystuje.

W pedagogice społecznej istnieje wiele mniej lub bardziej szczegółowych klasyfikacji środowisk społecznych. Klasyfikacje te oparte są na takich kryteriach, jak wiek członków grupy (dzieci, młodzież itd.), miejsce jej funkcjonowania (miasto, wieś), stopień wewnętrznego zorganizowania (grupy utworzone celowo, grupy powstałe samoistnie), rodzaj zawodu (pracownicy fizyczni, inteligencja) itp. Niektóre z tych kryteriów stosują się jednocześnie do jednej i tej samej grupy (np. ośrodek wychowawczy dla dzieci funkcjonujący na wsi).

Ogólnie rzecz biorąc, najbardziej typowymi środowiskami społecznymi w Polsce jest miasto i wieś. Można w związku z tym zadać pytanie, które z tych środowisk jest bardziej sprzyjające dla rozwoju człowieka, które zaś

Społeczeństwo i Edukacja - Międzynarodowe Studia Humanistyczne Nr 1/2012