3462403062

FIZJOLOGIA SPOŁECZNA

W UJĘCIU CLAUDEA HENRI DE SAINT-SIMONA

Miejsce Saint-Simona w historii myśli społecznej dalekie jest od ostatecznego ustalenia. Jedni uważają go za Jana Chrzciciela socjologii, prekursora marksizmu i Kartezjusza nauk społecznych, inni zaś za kompilatora czy prekursora menedźeryzmu (por. Try-busiewicz 1968: 9). Niewątpliwy jest jednak jego wpływ na twórczość Auguste'a Comte'a i Emile'a Durkheima, a przez nich na całą socjologię.

Saint-Simon należał do pokolenia ludzi Oświecenia i Rewolucji Francuskiej. Konsekwencje tego faktu dla jego myśli są oczywiste. .

Nauki społeczne (filozofia społeczna) i filozofia są terminami używanymi przez Saint-Simona często zamiennie. Ma to zresztą u niego uzasadnienie. Nauki społeczne oparte są na tych samych zasadach co wszelkie inne nauki — na ogólnych zasadach filozoficznych. Zadania filozofii są zaś zadaniami stricte społecznymi.

Zadania nauki są czysto praktyczne, nie analityczne. Filozofia nie ma objaśniać świata, lecz go przekształcać. Jak pisze Saint-

-    Simon w pracy Poglądy literackie, fdozoficzne oraz industrialne (1825), filozofia stawia przed sobą kilka celów. Są to więc: (1) opracowanie najlepszego w danej epoce systemu organizacji społecznej, (2) upowszechnienie go zarówno wśród rządzących, jak i rządzonych, (3) doskonalenie tego systemu organizacyjnego, gdy zostanie już wprowadzony w życie, do możliwie najwyższego stopnia i wreszcie, gdy stopień ten osiągnie, (4) spowodowanie obalenia go, aby na jego miejscu wznieść system'jeszcze doskonalszy, przygotowany przez specjalistów w trakcie funkcjonowania poprzedniego systemu organizacyjnego (Saint-Simon 1968e: 601 -

-    602).

Przygotowywanie przez filozofów obalenia kolejnych systemów społecznych jest konieczne, gdyż poszczególne ustroje po oddaniu społeczeństwu wielkich usług tracą zdolność do dalszego doskonalenia się. Tak więc na przykład filozofowie średniowieczni opracowali i zrealizowali w praktyce system teologiczny i feudalny, po uprzednim zburzeniu systemów zbudowanych i wcielonych w życie przez filozofów greckich i rzymskich (tamże: 602). Również ustroje teologiczny i feudalny utraciły, zgodnie z nor-

18