3462403074

stwa globalnego problemów najbliższego środowiska życia i pracy człowieka. Badania te nie uwzględniają kontekstu strukturalnego ani historycznego społeczeństwa. Traktowane przez empiry-stów z wielką czcią procedury statystyczne i zakres możliwości komputerów w pełni wyznaczają przedmiot analizy. Najistotniejszą kwestią jest jednak leżąca u podstaw tego kierunku filozofia nauki. Empiryści uważają się za „społecznych przyrodoznaw-ców". Bezrefleksyjnie przenoszą w sferę rozważań społecznych to, co uważają — zresztą na ogół niesłusznie — za filozofię i metodologię nauk przyrodniczych (Mills 1967: 50 - 75).

Trzecia krytykowana przez Millsa koncepcja to „wielka teoria". Chodzi tu o funkcjonalizm, reprezentowany przede wszy- ' stkim przez Talcotta Parsonsa. „Wielka teoria" koncentruje się na rozwijaniu abstrakcyjnych pojęć i badaniu analitycznych związków między nimi. Są one tak ogólne, że nie dają się sensownie przetłumaczyć na język danych empirycznych, a więc nie można za ich pomocą sformułować jakiegokolwiek ważnego problemu badawczego. Funkcjonalizm, zdaniem Millsa, przyjmuje założenie o pełnej wspólnocie norm i wartości różnych grup społecznych w danym społeczeństwie. Te wartości i normy uzasadniają, według funkcjonalistów, istniejący system panowania politycznego i ekonomicznego. Przy takim założeniu nie da się adekwatnie postawić problemu sprzeczności i konfliktów czy też problemu zmiany historycznej (Mills 1967: 25 - 49).

Opozycją wobec socjologii głównego nurtu są badania odwołujące się do „wyobraźni socjologicznej". Nawiązują one do klasycznej, głównie europejskiej, tradycji socjologicznej. Nie koncentrują się ani na metodach, ani na teoriach — i jedne, i drugie uważają za wtórne wobec problemów. Naukowymi problemami są zaś dla nich indywidualne troski pojedynczych ludzi w powiązaniu ze strukturalnymi problemami społecznymi. Podejście to cechuje historyzm. Uwzględnia ono fakt stałych przemian typów organizacji życia społecznego. Uwzględnia dynamizujące całość społeczną sprzeczności i konflikty społeczne. Preferowane przez Millsa podejście kładzie nacisk na kwestie aksjologiczne. Socjologia pełni funkcje służebne wobec społeczeństwa, a w nim wobec takich wartości, jak rozum i wolność indywidualnego czło-

11