348068942

44

Esej

je restrukturyzacja zatrudnienia, polegająca na przemieszczaniu osób od pracy fizycznej do umysłowej. Rośnie tu zapotrzebowanie na wysoko kwalifikowanych fachowców związanych z sektorem informacyjnym, maleje natomiast popyt na pracowników o niskich kwalifikacjach. Ze względu na fakt, że coraz częściej wykonywana praca związana jest z informacją a nie —jak w społeczeństwie industrialnym — z materią, duża część tej pracy może być wykonywana bez konieczności wychodzenia z domu. Taka wykonywana na odległość praca nosi nazwę telepracy.

Dokonujące się w społeczeństwie informacyjnym przemiany implikują konieczność radykalnych reform w szkolnictwie. W odróżnieniu od szkoły' epoki industrialnej, która przygotowywała dobrego, zdyscyplinowanego pracownika przystosowanego do wykonywania jednego zawodu przez całe życie, szkoła okresu trzeciej fali przenosi akcenty z przekazywania gotowej wiedzy na samokształcenie. Jest to zrozumiałe, zważywszy że w wielu dyscyplinach okres użyteczności wiedzy jest bardzo krótki, np. szacuje się, że w informatyce około 209c wiedzy rocznie podlega wymianie. Szkoła musi przygotować absolwentów do wykonywania zawodów' dziś, być może, jeszcze nie istniejących. Nie może ona zatem przekazywać tylko gotowej, ulegającej szybkiej dezaktualizacji wiedzy, lecz musi przygotować uczniów do zdobywania wńedzy we własnym zakresie w celu nieustannego aktualizowania swego wykształcenia, a naw'ct zmiany uprawianej dyscypliny. Zmiana taka z pewnością dla wielu osób okaże się koniecznością. Wynika to z konstatacji faktu, że przeciętny czas istnienia firmy jest znacznie krótszy od przeciętnego okresu aktywności zawodowej człowieka oraz z wzięcia pod uwagę pojawienia się coraz to nowszych i doskonalszych maszyn, urządzeń i technologii. Konieczne jest zatem ukształtowanie nowego modelu człowieka: twórczego, otwartego na wszystko co nowe, potrafiącego i chcącego się uczyć. Na określenie sylwetki osoby odpowiadającej podanej tu charakterystyce J ózef Kozielecki proponuje termin „kognitariusz”.

Nieuchronną konsekwencją rozwoju społeczeństwa informacyjnego, niosącą przy tym wiele skutków natury pedagogicznej, jest powstawanie technopoli. To nowe pojęcie, wprowadzone przez amerykańskiego krytyka i teoretyka mediów Neila Postmana w znanej książce Techyiopol. Triumf techniki nad kulturą, oznacza pewien stan kultury i umysłu zarazem, w którym następuje podporządkowanie kultury technice. Jest więc technopol formą totalitarnej technokracji, jest także kulturą moralnie obojętną, bez wartości i moralnych autorytetów, w której następuje zacieranie różnic między sacrum a profanum oraz załamanie społecznych mechanizmów obrony przed zalewem informacyjnym i przed informacją niepożądaną. Takimi mechanizmami w każdym społeczeństwie były dotychczas: rodzina, szkoła, sądy, religia. Rodzina przekazuje określony system wartości, odrzucając te treści, które uważa za szkodliwe, czy z różnych względów niepożądane. Również programy szkolne stanowią swoiste filtry informacyjne, pozwalające dotrzeć do uczniów jedynie tym informacjom, które zostały uznane przez pedagogów za dopuszczalne i celowe. Czy w sytuacji prawie niczym nie skrępowanego dostępu do informacji rodzina i szkoła są w stanie uchronić wychowanków przed niebezpieczeństwem zbyt wczesnego zetknięcia się z treściami, mogącymi stanowić realne zagrożenia wychowawcze? Odpowiedź na to pytanie w warunkach technopolu musi być negatywna. Ewentualne odcięcie wybranych kanałów informacyjnych nie gwarantuje bowiem, że informacja nie dotrze innymi kanałami. W technopolu próby blokowania dostępu do informacji skazane są zatem na niepowodzenie. Stawia to zupełnie nowe zadania przed całym systemem edukacyjnym.

Niewątpliwie najbardziej spektakularnym przejawem kształtowania się społeczeństwa