Transport (def. ekonomiczna) -to odpłatne świadczenie usług polegających na przemieszczaniu ładunków i osób oraz usług pomocniczych bezpośrednio z nimi związanych.
Proces transportowy -to stanowiący jedną całość, ciąg czynności koniecznych do przemieszczania ładunków lub osób.
Cechy produkcji transportowej
• ma charakter cykliczny - odbywa się powtarzającymi się falami. Całość cyklu to proces transportowy- może być dwojako rozumiany:
-jako cykl środka transportu- na czele element techniczny i technolog.- będzie to zatem rotacja środka transportu (rejs statku, obrót wagonu), których zdolność przewozowa stwarza podaż usług transp.
- jako cykl transportu ładunków (osób)- na czele problematyka ekonomiczna, prawna, eksploatacja handlowa- zatem dominuje aspekt użytkowania transpmtu.
Cykl transportowy przedmiotu przewozu (dostawy ładunku, podróży pasażera) jest wynikiem zrealizowanego popytu na usługę transportową
Proces transportowy- ciąg czynności koniecznych do przemieszczania ładunków lub osób.
• produkt działalności transportu (i łączności) stanowi usługę- nie ma samoistnego bytu rzeczowego. Jednoczesność produkcji i konsumpcji usługi transpartui łączności. Wyświadczana usługa zastaje odrazu skonsumowana w chwili wyprodukowania
• brak przedmiotu pracy- tu pojawia się nowakategoria- przedmiot przewozu: ładunki/pasażerowie.
- produkcja transportowa ma charakter przestrzenny- wszystka jest ruchome- i środki pracy transportu (tabor) i siła robocza (załoga środków transportu)
Funkcje transportu Transport spełnia dwojakąrolę: usługową (obsługuje inne działy gospodarki) i samodzielną (jest obsługiwany przez inne działy gospodarki).
Ważniejsze gospodarcze funkcje transportu:
- przyspiesza wzrost gosp.
- jest niezbędnym elementem umożliwiającym kooperację przemysłową
- jest nieodzownym warunkiem istnienia rynku towarowego i gospodarki rynkowej (rynek towarowy nie może istnieć bez transportu)
- jest jednym z głównych czynników lokalizacji produkcji i osadnictwa
- jest ważnym czynnikiem zacieśniania więzi kulturowych i politycznych
- jest ważnym cz. rozwoju w zorganizowanym i indywidualnym ruchu turyst.
- ważna rola w dziedzinie obronności kraju
Podział transportu w przekroju pionowym: otrzymujemy gałęzie przemysłu. Kryterium podziałuna gałęzie jest środowisko, w którym odbywa się ruch środka transportu.
Rozróżniamy zatem: transport lądowy (sam, kolej), wodny (marski, wodny śródl) powietrzny, przesyłowy (rurociągowy, przewodowy- energia el, światłow, taśmociągowy)
Podział transportu w przekroju poziomym: otrzymujemy rodzaje przemysłu.
◄ Kryterium: sposób przewozu
- całopoiazdowY- w jednym pojeździe jest jednolity ładunek
- zbiorowy- różne ładunki pochodzące odróżnych nabywców i skierowane do różnych odbiorców ■4 Kryterium ciągłości procesu transportowego
- transport bezpośredni- jeden środek transportu, jeden przewoźnik (dam-dom)
Transnort łamany W tym tr. wykorzystywany jest więcej niż jeden środek transportowy (np. samoch+statek+wagan)
Tę kategorię transportu wykazywać należy w poziomym podziale transportu wg ciągłości procesu transport owego.
Transport multimnrialny oznacza przewóz towarów przy użyciu co najmniej 2 różnych gałęzi transportu, na podstawie umowy o przewóz mult., z jednego kraju do oznaczanego miejsca przeznaczenia położnego w innym kraju.
◄ Kryterium: sposób zorganizowania transportu
- regularny- odbywa się wg z góry ustalanego i podanego do publicznej wiadomości rozkładu jazdy
- nieregularny (okolicznościowy)
w żegludze marskiej - trampowy w transporcie powietrznym- czartery
Sfery zastosowania gałęzi transportu