3220343256

Wstęp

Wiek XX był okresem, w którym dominowały różnego rodzaju doktryny socjalistyczne. To wyznawcy tych doktryn; wywoływali wojny, doprowadzali narody do skrajnej nędzy i ubóstwa, doprowadzali do gwałtownych kryzysów gospodarczych i w końcu pozbawili życia miliony istnień ludzkich. W tym gwałtownym okresie działał właśnie Ludwig von Mises; najwybitniejszy przedstawiciel austriackiej szkoły ekonomii, piewca wolnego rynku, zagorzały krytyk systemu socjalistycznego i interwencjonizmu państwowego.

Kiedy Mises w 1920 roku, ogłosił swoją teorie o niewykonalności socjalizmu - z pomodu niemożności dokonania rachunku ekonomicznego - znalazł się w opozycji do będących w zdecydowanej większości intelektualistów, polityków i dziennikarzy - zwolenników marksizmu, i innych socjalistycznych sekt. Z dzisiejszej perspektywy tezy austriackiego ekonomisty zawarte w książce pt: „Socjalizm” nie budzą większych kontrowersji, jednak w 1922 roku, kiedy na rynek trafiło pierwsze wydanie tej książki, konkluzja w niej zawarta była delikatnie mówiąc niepopularna. Margarit von Mises, żona austriackiego ekonomisty, wspomina wręcz że, „ktoś, kto w owych czasach, tak jak mój mąż, odważył się krytykować komunizm czy faszyzm, narażał się na wkroczenie policji, aresztowanie i rozpędzenie spotkania” . Masy na początku XX wieku zawierzyły socjalistycznym intelektualistom, którzy wykreowali wizję socjalistycznego raju na ziemi, tymczasem Mises już wtedy przepowiedział nieuchronny upadek socjalistycznego eksperymentu.

To właśnie świadczy o wielkości Ludwiga von Misesa; jego geniusz przejawiał się właśnie w tym, że swoją działalnością naukową szedł pod prąd dominującym w owym okresie doktrynom socjalistycznym - popularnym szczególnie na początku XX wieku, jak i etatyzmowi będącego nieco łagodniejszą formą socjalizmu - popularną do dnia dzisiejszego. Stał się przez to niewygodny zarówno dla swojego środowiska uniwersyteckiego jak i polityków, którzy potrzebowali teorii będących podbudową ich interwencjonistycznych zapędów.

Wydawać by się mogło, że dzisiaj, świat powinien być bardziej przychylny ekonomii wolnorynkowej. Upadek Związku Radzieckiego i rozpad bloku socjalistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej, wykazało jednoznacznie

¹ L. von Mises, Ekonomia i polityka. Wykład elementarny, Warszawa 2006, s. 14.

4