3617207670

Od autora

Do napisania tego zarysu historii polskich ciągników rolniczych skłoniło mnie bogactwo fotografii, rysunków i dokumentów dotyczących tego tematu, jakie udało mi się zebrać bądź do których dotarłem. To co napisałem nazwałem zarysem, gdyż oczywiście materiał ten nie wyczerpuje tego tematu. Być może ta praca stanie się bodźcem do jej uzupełnienia. Osobiście zetknąłem się z ciągnikami rolniczymi już na początku studiów na Politechnice Warszawskiej, kiedy w 1947 r. poznałem Zakłady URSUS, kolebkę polskich ciągników rolniczych. Wtedy też poznałem prof. Edwarda Habicha, który był niepodważanym autorytetem w dziedzinie ciągników. Po ukończeniu studiów przez kilka lat pracowałem na podstawie nakazu pracy w Metrobudowie, ale nie straciłem kontaktu z Habichem i wykonywałem dla niego różne prace na podstawie umów zlecenia. W 1957 r. podjąłem pracę na etacie w kierowanej przez niego Katedrze Ciągników i Pojazdów Specjalnych na Politechnice Warszawskiej. Tam też brałem udział we wszystkich pracach prowadzonych w Katedrze, w tym dotyczących ciągników rolniczych.

W Katedrze do moich obowiązków należało między innymi pisanie sprawozdań z prowadzonych prac naukowo-badawczych. Będąc z zamiłowania fotografem amatorem dokumentowałem wyniki prac w postaci zdjęć. Ponadto na zlecenie Katedry zdjęcia wykonywali też zawodowi fotografowie, jak również inni pracownicy. Zebrałem sporo takich fotografii, przy czym nieraz niestety trudno dziś ustalić ich autorów. Dużo fotografii, rysunków konstrukcyjnych i sprawozdań zostało później zniszczonych w ramach porządkowania archiwum Katedry i reorganizacji Wydziału. Zarzucam dziś sobie, że nie dopilnowałem ich zachowania, a były one swego rodzaju udokumentowaniem rozwoju polskiej techniki w tej dziedzinie. Bardzo dużo materiału tu publikowanego otrzymałem w Muzeum ZM Ursus Sp. z o.o., gdzie pozwolono mi także zrobić zdjęcia eksponatów. Zamieszczenie tego materiału traktuję również jako promocję tego interesującego Muzeum, które nie jest niestety szeroko znane. Muzeum zawiera ogromną ilość bardzo wartościowych materiałów, w tym także unikalne eksponaty ciągników. Mam nadzieję, że może ta publikacja przyczyni się do jego zachowania w jakiejś formie mimo zmian własnościowych. Jego likwidacja bądź rozproszenie byłyby niepowetowaną stratą dla polskiej kultury technicznej.

Dużą pomoc w opracowaniu tego zarysu stanowiły dotychczasowe publikacje na ten temat. Należą do nich przede wszystkim opracowania wewnętrzne ZM Ursus autorstwa Alicji Sikorskiej dotyczące historii firmy i kalendarium rozwoju i produkcji ciągników Ursusa [1 i 2], publikacja własna Jerzego Górskiego podająca przebieg wydarzeń w ZM Ursus [3] i dwie prace Jerzego Domżalskiego [25] i [26]. W pracy J. Górskiego są bardzo szczegółowo, chronologicznie podane nazwiska wszystkich tych, którzy mieli istotny wkład w rozwój ciągników w Ursusie. J. Domżalski przytacza dużo danych na temat zakupu licencji na ciągniki. Sporo na ten temat pisze również A. Rummel w swojej książce [18]. Wiele spraw udało mi się wyjaśnić dzięki rozmowom i dużej pomocy inżynierów, nieraz moich byłych studentów. Szczególne podziękowania należą się mgr inż. Tadeuszowi Chruślińskie-mu, wieloletniemu pracownikowi działów konstrukcyjnych Ursusa, dr hab. inż. Zbigniewowi Żebrowskiemu z Wydziału SiMR PW oraz mgr inż. Zbigniewowi Nowosielskiemu, bardzo czynnemu w restauracji historycznych pojazdów. Im wszystkim bardzo za pomoc dziękuję. Dużą pomoc w opracowywaniu graficznym włącznie z nieraz koniecznym czyszczeniem komputerowym fotografii miałem ze strony mego wnuka Bartosza Kryńskiego. Ostateczna szata graficzna książki to zasługa Drukarni Wydawnictwa SIGMA-NOT kierowanej przez p. Ewę Primke, która wykazała duże zaangażowanie w ładne i staranne jej wydrukowanie. Im wszystkim bardzo za to dziękuję.

Zarys historii polskich ciągników rolniczych