29112010349

Mi

Dorota Kopczyńska (Uniwersytet Warszawski)

OD CIEPLICY DO SPA, CZYLI JĘZYKOWA HISTORIA MODY NA BALNEOTERAPIĘ

Lektura poświęconych zdrowiu i urodzie stron internetowych i dzia-t łów czasopism, przejrzenie ofert handlowych firm kosmetycznych i dro-| gerii, a także hipermarketów prowadzących sprzedaż artykułów urzą-9g₀ 5    1 dzania wnętrz, oraz zapoznanie się z treścią broszurek reklamowych

ośrodków wypoczynkowych i salonów odnowy biologicznej pozwala na ■fejij. stwierdzenie, że początek XXI w. można uznać za okres wielkiego powro-* tu balneoterapii czy ściślej: wielkiego powrotu mody na balneoterapię. Obserwacja zwiększania się częstości występowania w tekstach słów związanych semanlycznie z balneoterapią, przede wszystkim określeń ośrodków balneoterapeutycznych: zarówno miejsc, jak i zakładów, w których wykonuje się zabiegi hydroterapeutyczne, a także określeń urzą-■ Truty    dzeń do hydroterapii i samych zabiegów wodoleczniczych, skłania do

E prześledzenia zapisanej w źródłach kodyfikacyjnych językowej historii wzrastającej, gasnącej i odradzającej się popularności balneoterapii.

Najwcześniejsze - notabene rodzime - określenia, które można uznać za należące do balneoterapeutycznego zakresu tematycznego, pocho-jjj _a jj, dzą z XVI w., co nie powinno dziwić, zważywszy, że pierwsza wydana ipondtiS P° polsku praca prekursora balneologii Wojciecha Oczki ukazała się theissr pod koniec XVI w.¹, a rozkwit wodolecznictwa w Polsce, m.in. dzięki I RN działalności Józefa Dietla, przyniósł wiek XIX.

.jflsijj    Najdawniejszym określeniem związanym z leczeniem wodą jest ro-

„„foj dzimy wyraz cieplica. Przykłady użycia tego słowa podają autorzy Słow-H9 nika polszczyzny XVI w., cytując m.in. Mikołaja Reja i Wojciecha Oczkę. ajjSy Zakres znaczeniowy cieplic ulegał licznym modyfikacjom: zawężaniu i roz-gcaiii    szerzaniu, a jego poszczególne znaczenia to zanikały, to się odradzały².

djiIH    W XVI w. jeździło się do cieplic, w cieplicach leczyło się i używało się

cieplic - znaczenie ciepłe źródła lecznicze lub miejscowość lecznicza nad nimi położona; niekiedy też miejsce kąpieli, łaźnia jest najstarszym po-

1

W. Oczko, Cieplice, Kraków 1576 lub '78.

2

i Oprócz znaczeń związanych z wodolecznictwem, cieplice miały też - poświadczane jeszcze w XIX-wiecznych słownikach - zn. 'ciepłe kraje’.